Tiridates

Tiridates (Τιριδάτης), naam van drie koningen van het parthische rijk en van drie koningen van Armenië.

(1) Tiridates I was volgens de overlevering de tweede koning van het rijk der Parthen. Hij zou geregeerd hebben van 248 of 247 tot 211 of 210 vC en zou een broer geweest zijn van Arsaces I, de stichter van het Parthenrijk en vader van de dynastie der Arsaciden. Genealogie en chronologie van de eerste Arsaciden zijn echter zo in het duister gehuld dat velen menen te moeten aannemen dat T. I identiek was met Arsaces I.


Lit. F. Geyer (PRE 6A, 1437-1439). -.1. Wolski, L'historicité d'Arsace Ier (Historia 8, 1959, 222-238).


(2) Tiridates II, Parth - waarschijnlijk geen Arsacide - die tijdens de regering van Phraätes IV (37-2 vC) tegen deze in opstand kwam en zelfs tweemaal voor korte tijd de koningstroon wist te bezetten, de tweede maal (ca. 26-25 vC) samen met een zoon van Phraätes, die ook Phraätes heette. Deze vluchtte in 24 vC samen met T. naar de Romeinen. In 23 eiste Phraätes IV beider uitlevering; keizer Augustus zond de jonge prins terug, maar wees de uitlevering van T. van de hand.


Lit. F. Geyer (PRE 6A, 1439v). - W. W. Tam, T. II and the Young Phraates (in Mélanges G. Glotz 2, Paris 1932, 831-837). A. Oltramare, Auguste et les Parthes (REL 16, 1938. 121-138).


(3) Tiridates III, een in Rome wonende kleinzoon van Phraätes IV, werd in 35 nC op verzoek van tegen Artabanus III rebellerende parthische edellieden door keizer Tiberius naar het Parthenrijk gestuurd. Hij werd in Ctesiphon tot koning gekroond, maar kon zich slechts enkele maanden handhaven in een klein gebied langs de Eufraat, totdat Artabanus III hem verjoeg.


Lit. Tacitus, Annales 6, 32; 6, 37-44. - T. Geyer (PRE 6A, l440v).


(4) Tiridates I, koning van Armenië van ca. 54 tot 60 en van 65 tot ca. 90 (?). T. was een zoon van de parthische koning Vonones II (52 nC) en een broer van diens opvolger Vologeses I (52-80). Laatstgenoemde plaatste T. op de armeense troon, maar T. kon zich niet handhaven tegen de militaire druk van de romeinse veldheer Corbulo. Deze veroverde Armenië, waarna keizer Nero in 60 Tigranes V als koning aanstelde. Vier jaar later kon T. terugkeren, toen Vologeses en hij de souvereiniteit van Rome erkend hadden. Na een opvallende reis naar Rome, waarop hij begeleid werd door familie, hofhouding en 3000 ruiters, werd T. door Nero met grote pracht en praal gekroond (66).


Lit. F. Geyer (PRE 6A, 1441-1444). - W. Schur, Die Orientpolitik des Kaisers Nero (Klio. Beiheft 15, 1923 = Aaien 1963) 7-38. F. Cumont, L'iniziazione di Nero da parte di T. d' Armenia (Rivista di Filologia e d'Istruzione Classica 1933, 145-154).


(5) Tiridates II was als romeins vazal koning van Armenië in de eerste jaren van de 2e eeuw nC. Ca. 1 10 werd hij door de pro-parthische partij verdreven en moest plaats maken voor een parthische prins. Een en ander liep uit op de romeins-parthische oorlog van 113 tot 117 (Traianus).


(6) Tiridates III volgde ca. 250 nC zijn door de nieuwperzische koning Sapor I ten val gebrachte vader Chosroës op als koning van Armenië, maar werd in 252 of 253 door een perzisch leger verdreven. Hij zocht een toevlucht bij de Romeinen, trad in romeinse krijgsdienst en onderscheidde zich daar door moedig gedrag. Op grond daarvan werd hij ca. 290 door keizer Diocletianus met een sterke troepenmacht naar zijn vaderland teru gezonden, waar hij met grote geestdrift als bevrijder werd ingehaald; zijn terugkeer was mede mogelijk door een troonstrijd in Perzïë. Toen Narses daar de orde hersteld had, werd T. in 296 opnieuw verdreven. Toen Diocletianus vrede gesloten had met Narses, kon hij echter weer bezit nemen van de troon. Sindsdien verliep zijn regering onder romeinse bescherming betrekkelijk rustig. T. bekeerde zich tot het christendom, dat hij tot staatsgodsdienst maakte. Hij overleed ca. 317 en werd opgevolgd door zijn zoon Chosroës.


Lit. W. Ensslin (PRE 6A, 1431-1437). [Nuchelmans]


Lijst van Namen