Perioiken of Perioeken (περίοικοι, letterlijk 'omwonenden')
heetten in verschillende griekse staten bevolkingsgroepen
met beperkte burgerrechten, die
geen aandeel in de regering hadden, maar vaak wel
locaal zelfbestuur. Ze kwamen voor in
Argolis,
Kreta,
Elis,
Thessalië
en Sparta; over de p. uit laatstgenoemde
stad zijn we het beste ingelicht. Evenals
de Spartanen golden ze als Lacedaemoniërs; ze
dienden in het spartaanse leger en betaalden belasting,
maar hadden geen toegang tot de volksvergadering.
Hun ca. 100 nederzettingen lagen vooral in
Laconië in een kring rondom Sparta en aan de
westkust van Messenië.
Hun ethnische samenstelling
blijft onduidelijk: voor een deel kunnen het echte
Spartanen zijn geweest, die wegens geringere welstand
dan hun stamgenoten in Sparta zelf geen volledige
burgerrechten hadden verkregen; verder waren
er waarschijnlijk ook door Sparta opgenomen
vluchtelingen onder, alsmede inwoners van bepaalde
veroverde steden.
Lit. J. Larsen (PRE 19, 816-833). - F. Hampl, Die lakedämonischen
Periöken (Hermes 72, 1937, 1-49). F. Gschnitzer,
Abhängige Orte im griechischen Altertum (München 1958).
D. Lotz, Μεταξὺ ἐλευθέρων καὶ δούλων. Studien zur Rechtsstellung
unfreier Landbevölkerungen in Griechenland bis
zum 4. Jahrhundert vC (Berlin 1959). [Schouten]