Na samen met de gallische leider Krixos bij de Vesuvius twee romeinse legers te hebben verslagen trokken beiden plunderend en verwoestend door Zuid-Italië, waarbij hun leger tot 90.000 man aangroeide. Onenigheid tussen Krixos, die verdere strijd wilde, en S., die de bevrijde slaven naar Gallië of Thracië wiide voeren, leidde tot een splitsing van hun in etnisch en sociaal opzicht bont samengestelde krijgsmacht. Spartacus vocht zich een weg naar Noord-Italië, waar hij tot driemaal toe romeinse consuls versloeg, maar besloot weer naar het zuiden te trekken Um zich daar eerst door plundering te verrijken. Opnieuw bracht hij de Romeinen nederlagen toe; zijn poging echter om vanuit zijn steunpunt Thurii Sicilië te bereiken leed schipbreuk.
Krixos werd intussen (72) in Apulië verslagen en gedood. Ook Spartacus wist zich tenslotte niet te handhaven. In 71 vC drong de met het bevel tegen S. belaste proconsul Marcus Crassus hem in Bruttium terug en belegerde hem met een 53 km lange spermuur en gracht. Na enkele mislukkingen leidden Crassus' acties uiteindelijk tot een overwinning, waarbij Spartacus de dood vond en 6000 gevangen opstandelingen zonder pardon gekruisigd werden. Zij die ontsnapten, liepen de juist uit Spanje terugkerende Pompeius in de armen en werden door deze geliquideerd.
De figuur van de dappere en bekwame Spartacus sprak
zozeer tot de verbeelding dat hij een plaats kreeg
in de latere literatuur (Lessing, Grillparzer, Hebbel)
en in de oosteuropese politieke propaganda.
Lit. Plutarchus, Leven van Crassus 8v. Id., Leven van
Pompeius 21. Appianus, Bellum civile 1, 116v. Florus 2,8.
Eutropius 6, 7. - F. Münzer (PRE 3A, 1528-1536). - J. Muszkat-Muszkowski,
Spartacus Eine Stoffgeschichte (Diss. Leipzig
1909). A. Koestler, S. (Paris 1945). A. Mischulin, S. Abriss
der Geschichte des grossen Sklavenaufstandes (Berlin 1952).
H. Fast, S. (Paris 1955). J. Vogt, Struktur der antiken
Sklavenkriege (Wiesbaden 1957). J. Brisson, S. (Paris 1959).
J.Burian, Das Bild des S.-Aufstandes in der sowjetischen
Geschichtschreibung (Graeco-latina Pragensia 1, 1960, 3-25).
M. Capoua, Spartaco e il sacrifizio del cavallo (Critica
storica 2, 1963, 251-293). G. Stampacchia, La tradizione
della guerra di Spartaco da Sallustio a Orosio (Pisa 1976).
M. Capozza, La tradizione della guerra di Spartaco (Paideia
33, 1978, 7-25). [A. J. Janssen]