Vexillum

vexillum(1) Het v. was een van de oudste veldtekens van het romeinse leger. De ruiterij voerde het van oudsher, de infanterie slechts in het begin. Het bestond uit een houten stang, waaraan aan een dwarshout een vierkant, bont doek was bevestigd. De afbeeldingen daarop (bv. dieren) verschilden per afdeling. De drager heette vexillarius. Een v. diende ook voor andere doeleinden. Een generaal of vlootcommandant voerde een purperen v. Geplaatst op veldheerstent of admiraalschip was het het sein om de slag te beginnen. Een klein v. was een onderscheiding, behorend tot de dona militaria. Ook jeugd- en burgerverenigingen hadden een v. In de keizertijd was het soms ook de standaard van de alae van de hulptroepen, maar meestal van een detachement veteranen.

(2) Aangezien v. het embleem was van een troep, kon de naam licht overgaan op de troep zelf en dezelfde betekenis krijgen als vexillatio: vendel, detachement. Sedert de 1e eeuw vC wordt v. gebruikt voor elke eenheid infanterie. Het woord duidt dan aan detachement voor speciale taken, marscompagnie ter versterking van het front, afdeling recruten binnen legioensverband e.d. In het leger van Constantijn kon het ook gebruikt worden voor een afdeling cavallerie of een eenheid veteranen.


Lit. A. Neumann PRE 8A, 2439-2454). G. Forni EAA 4, 164v s.v. insegne militari. - A. von Domaszewski, Die Fahnen im römischen Heere (Wien 1885) 1-80. M. Mayer, V. and vexillarius. Ein Beitrag zur Geschichte des römischen Heerwesens (Diss. Freibu , Strassburg 1910). H.M. Parker, The Roman Legions (Oxford 1928, ²Cambridge 1958). W. Zwikker, Zu den römischen Heerfahnen in der älteren Kaiserzeit (27. Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 1938, 7-22). M. Rostovtzeff, V. and Victory (JRS 32, 1942,92-106). [A.J.Janssen]

Resgister