Vienna
Vienna, gallo-romeinse stad in Gallia Narbonensis,
gelegen op beide oevers van de Rhodanus (Rhône)
ca. 25 km ten zuiden van Lugdunum (Lyon); thans
Vienne op de linker en Saint-Romain-en-Gal op de
rechter oever. De gunstig gelegen
plaats was al in de pre-romeinse tijd een belangrijk
centrum van de gallische stam der
Allobrogen.
Nadat Domitius Ahenobarbus en Fabius Maximus Aemilianus in 121 vC de Allobrogen verslagen hadden, werd hun gebied aan het romeinse gezag onderworpen. Iulius Caesar maakte V. tot een colonia van latijns recht. Deze werd een romeinse colonia ca. 40 nC met de naam Iulia Augusta Florentia V., waarvan het gebied zich uitstrekte ten oosten van de Rhône tot aan Lacus Lemannus (Meer van Genève) en de Alpen en waartoe o.a. de vici Aquenses (Aix-les-Bains), Genava (Genève) en Cularo (Grenoble) behoorden. De grootste bloei bereikte V. in de 2e en 3e eeuw nC. Bij de provinciale reorganisatie van Diocletianus (eind 3e eeuw) werd het hoofdstad van de dioecesis Viennensis, sedert Constantijn was het ook hoofdstad van de provincie Viennensis.
Al in de 2e eeuw had V. een christengemeente, sinds
de 3e eeuw een bisschopszetel.
De stadsmuur van de 1e eeuw nC omsloot de vijf
heuvels van V. en had een lengte van ruim 7 km; na
de verwoesting door de
Alamannen werd hij op het
eind van de 3e eeuw herbouwd. Van de vele monumenten
van de antieke stad is de tempel van Augustus
en Livia uitstekend bewaard gebleven.
Belangrijke resten zijn over van het theater (met zijn
13.500 zitplaatsen een van de grootste van Gallië),
het odeon en een tempel van de
Matres of Matronae.
Van het ten zuiden van V. gelegen circus (450
x 120 m) staat nog de ruim 23 m hoge spina overeind.
Ook talrijke particuliere woningen zijn blootgelegd,
waarvan diverse met fresco's en mozaïeken.
Lit. A. Bruhl (PRE 8A, 2113-2127). P. Wuilleumier (EAA 7, 1166).
M. Le Glay (EAA Suppl. 1970, 909-911). - J. Formigé, Le théatre
romain de Vienne (Vienne 1950). E. Will, La sculpture romaine au
musée lapidaire de Vienne (ib. 1952). M. Le Glay/S. Tourrenc,
Saint-Romain-en-Gal, quartier de Vienne gallo-romaine (Lyon
1970). A. Pelletier, Vienne gallo-romaine de la conquête aux
invasions alamanniques (ib. 1972). Id., Vienne gallo-romaine au
bas-empire (ib. 1974). Id., Le sanctuaire métroaque de V. (Leiden 1980).
[Nuchelmans]