Spijkerschrift
Spijkerschrift (frans écriture
cunéiforme, engels
cuneiform writing, duits Keilschrift), sinds het
einde van de 17e eeuw gangbare benaming voor
een oudmesopotamische schriftvorm, die ongeveer
3000 jaar in gebruik is geweest. De naam is
ontleend aan de spijker- en wigvormige componenten
waaruit de afzonderlijke schrifttekens zijn samengesteld;
de oorspronkelijk pictografische tekens
waren ca. 2500 vC zo geschematiseerd dat ze met
rechte lijnen en driehoekjes konden worden weergegeven,
en wel onder invloed van de manier waarop
de meestal rieten schrijfstift in de klei van het
kleitablet werd gedrukt. Deze door materiaal en
stylus bepaalde vorm werd vervolgens ook overgenomen
bij inscripties op steen en metaal.
De oudste documenten in s. zijn aangetroffen in Uruk en dateren uit ca. 3000 vC, het jongste is een astronomische tekst uit 74/75 nC. Het s. maakte een ontwikkeling door van logografisch naar logo-syllabisch en syllabisch schrift; in deze laatste fase bedroeg het aantal tekens ruim 600. Het s. verspreidde zich in het 2e millennium vC ook buiten Mesopotamië, waar o.a. het hethitisch, het ugaritisch en het hurritisch erin geschreven werden.
Aan de ontcijfering van het s., die zich voltrok in
de eerste helft van de 19e eeuw, zijn vooral de namen
verbonden van G. F. Grotefend, H. C. Rawlinson
en E. Hineks.
Lit. Aanvulling bij Schrift en Kleitablet: R. Labat, Manuel d'épigraphie akkadienne (Paris 1948, ²1976). Y. Rosengarten, Répertoire commenté des signes présargoniques sumériens de Lagas (ib. 1967). W. von Soden/W. Röllig, Das akkadische Sy1labar³ (AnOr 42, Rome 1976). R. Borger, Assyrisch-babylonische Zeichenliste (Neukirchen 1978). F. Ellermeier, Sumerisches Glossar 1,1, 1-2. Sumerische Lautwerte (Nörten-Hardenberg l979v). M. A. Powell ed., Aspects of Cuneiform Writing (Visible Language 15, 4, 1981). K. Veenhof, Spijkerschriftarchieven (Leiden 1982). [Veenhof]