Schilderstijlen

In de bewaard gebleven schilderingen, die steeds weer een imitatie zijn van architectuur, zijn verschillende decoratiestijlen te herkennen, die men aan het eind van de 19de eeuw op basis van de rijke vondsten in Pompeji in vier stijlen indeelde. Tegenwoordig beschouwen archeologen deze indeling niet meer als vast chronologisch raamwerk, maar eerder als hulpmiddel bij de beschrijving van de verschillen, omdat verschillende decoratiestijlen naast elkaar werden toegepast.

Bij de kleurige muurschilderingen van de eerste stijl (2de eeuw-80 vC), die ook wel incrustatiestijl wordt genoemd, werd met kalk, stuc en verf een marmeren muur van rechthoekige blokken nagebootst, die zich boven een basement verheft en waarvoor soms zuilen zijn geschilderd.

Kenmerkend voor de tweede stijl is de poging het vertrek met illusionistische middelen groter te doen lijken. Achter driedimensionaal geschilderde zuilen op een kroonlijst boven het basement lijkt de muur achteruit te wijken en bieden openingen zicht op fraaie gebouwen.

Aan het eind van de 1ste eeuw v.C. kwam de derde stijl op, waarbij het architectonische illusionisme van de tweede stijl werd versterkt door schilderijachtige vergezichten en de vroeger naturalistisch weergegeven gebouwen werden vervangen door ornamentele siervormen. Zuilen en kroonlijsten werden teruggebracht tot dunne, irrationele vormen, kandelaars en banden en de muren werden nog slechts in vlakken en strepen verdeeld.

In de vierde stijl, waarvan het begin door de archeologen met de aardbeving in Pompeji werd verbonden en aldus in 63n.C. werd gedateerd, lijken de muren hun functie als ruimtebegrenzers te hebben verloren en zijn het nog slechts neutrale, in drie horizontale zones verdeelde achtergrondvlakken, waarop men de fantasie de vrije loop liet. Ze kunnen naar believen zijn voorzien van platte velden, in perspectief geschilderde gebouwen en siermotieven of figuren. Met de ondergang van de Vesuviussteden door de vulkaanuitbarsting van 79 n.C. kwam een eind aan de stijlindeling van de archeologie, maar niet aan de Romeinse wandschilderkunst. Ze zijn wel minder talrijk, maar toch zijn er fraaie voorbeelden bewaard gebleven uit huizen, graven en catacombes in de hoofdstad en in de provincies.

---