Herodianus
Herodianus (Ἡρωδιανός), griekse eigennaam. Vermelding verdienen:
(1) Aelius Herodianus van Alexandrië, griekse grammaticus uit de 2e eeuw nC, zoon van de grammaticus Apollonius Dyscolus. H. was het grootste deel van zijn leven in Rome werkzaam en hield zich vooral bezig met accent- en vormleer. Hierbij beperkte hij zich over het algemeen tot een systematisering van de theorieën der grote alexandrijnse filologen; in dat opzicht heeft hij belangrijk werk verricht en daardoor heeft hij een grote rol gespeeld in het grammatica-onderricht van de latere oudheid en de byzantijnse middeleeuwen.
De reconstructie van Herodianus' uitgebreide oeuvre
is bijzonder moeilijk; van zijn geschriften is alleen
Περὶ μονήρους λέξεως (Onregelmatige woorden) in
de originele redactie bewaard gebleven, alle overige
kennen we slechts uit fragmenten, bewerkingen en
excerpten. De voornaamste van de 32 op zijn naam
staande tractaten (van een twintigtal andere is de
authenticiteit omstreden) zijn:
1. Περὶ καθολικῆς προσῳδίας (Algemene accentleer)
in 21 boeken, waarin de accentuering van 60.000
woorden behandeld werd;
2. Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας (Accentleer van de Ilias);
3. Περὶ Ὀδυσσειακῆς προσῳδίας (Accentleer van de Odyssee);
4. Περὶ παθῶν (Woordveranderingen);
5. Περὶ ὀρθογραφίας (Spellingleer).
Of een bewaard gebleven atticistisch woordenboekje,
Φιλέταιρος getiteld, terecht op naam van H. staat,
wordt sterk betwijfeld.
Lit. Uitgaven: A. Lentz, Herodiani technici reliquiae 1-2
(Leipzig 1867-1870). A. Dain, Le 'Philétaeros' attribué à
Hérodien (Paris 1954). - H. Schultz (PRE 8, 959-973).
(2) Herodianus, griekse geschiedschrijver van onbekende herkomst (Syrië?), schreef in de 3e eeuw nC acht boeken Τῆς μετὰ Μάρκον βασιλείας ἱστορίαι (Geschiedenis van het keizerschap na Marcus) over de tijd tussen Marcus Aurelius en de troonbestijging van Gordianus III (180- 238). In het weergeven van de feiten is H. onbetrouwbaar, in zijn appreciatie oppervlakkig moraliserend en partijdig; alleen in de beide laatste boeken gaat hij enigszins kritischer te werk. Zijn taalgebruik is atticistisch; het historisch relaas wordt afgewisseld door vele redevoeringen.
Lit. Uitgaven: Editio princeps Venetië 1503. Beste moderne
editie: C. Stavenhagen, Herodiani Ab excessu Divi Marci
libri octo (Leipzig 1922 = Stuttgart 1967). Uitgave met
engelse vertaling: C. R. Whittaker,
Herodian 1-2 (Loeb Class. Libr., London 1969v).- Dopp (PRE 8,
954-959). - E. Baaz, De Herodiani fontibus et auctoritate
(Berlin 1909). F.-J. Stein, Dexippus et H. rerum scriptores
quatenus Thucydidem secuti sint (Diss. Bonn 1957).
[Nuchelmans]