Hormisdas, 20 juli 514 - 6 augustus 523 (als heilige vereerd).
Hormisdas, die stamde uit een rijke aristocratische familie, was voor zijn wijding getrouwd en had een zoon, Silverius, die later ook paus zou worden. Hij was een vredelievend man die onmiddellijk begon de eensgezindheid in de kerk te herstellen. Op het thuisfront herstelde hij de communio met de Romeinse aanhangers van de tegenpaus Laurentius en daarbuiten maakte hij een einde aan het acaciaans schisma (484 519) dat oost en west had verdeeld vanwege een verschil in benadering van het monofysitisme, een ketterij die leerde dat Jezus geen menselijke natuur bezat.
Toen de paus een uitnodiging ontving van keizer Anastasius I - een uitnodiging die oorspronkelijk bedoeld was voor zijn voorganger Symmachus - om een algemeen concilie in Heraklion in Thracië voor te zitten, raadpleegde Hormisdas eerst Theoderik, de koning van Italië, en zond toen gezanten naar Constantinopel. Hij deed dat tweemaal, in 515 en 517, met zijn voorwaarden voor de hereniging. Zij moesten publiekelijk de anti-monofysitische leer van het concilie van Chalcedon (451) en het Tomus van paus Leo I over de twee naturen in Christus aanvaarden, evenals de veroordeling van Acacius, de gestorven patriarch van Constantinopel, en anderen die als zwak tegenover het monofysitisme werden beschouwd. Ook moesten ze akkoord gaan met een nieuw onderzoek door Rome van alle afgezette of verbannen bisschoppen. Daarmee zou het pauselijk primaat op het gebied van de rechtspraak in het oosten worden gevestigd. Maar de positie van de keizer was politiek nu veel steviger dan toen hij de uitnodiging aan de paus, om een algemeen concilie voor te zitten, verstuurde. Hij weigerde dan ook om toe te geven.
Binnen een jaar stierf de keizer echter. Hij werd opgevolgd door Justinus I, een orthodoxe katholiek die de leer van Chalcedon volledig aanvaardde en deze tot het officiële geloof van het keizerrijk verklaarde. In antwoord op de uitnodiging van de nieuwe keizer zond de paus een nieuw gezantschap naar Constantinopel met dezelfde eisen. Op 28 maart 519 werd met tegenzin in het keizerlijk paleis een overeenkomst getekend die bekendstaat als de Formula van Hormisdas. Het stuk werd ondertekend door Johannes II, de patriarch van Constantinopel, en alle bisschoppen (ongeveer z5o) en kloosteroversten die aanwezig waren. Meer dan dertieneneenhalve eeuw later zou het Eerste Vaticaans Concilie (1869 - 1870) deze Formula opnemen in de dogmatische constitutie Pastor aeternus over het primaatschap van de paus.
Enkele historici hebben opgemerkt dat er een schaduwzijde zit aan wat paus Hormisdas
in het oosten heeft bereikt. Op de eerste plaats zou de paus helemaal niets
hebben kunnen bereiken zonder de steun van Justinus I en zijn neef en opvolger Justinianus.
Beiden zagen een hereniging met Rome als een noodzakelijke voorwaarde
om Italië voor het keizerrijk te herwinnen. Op de tweede plaats maakten ze, door de
verbannen orthodoxe bisschoppen op hun eigen keizerlijk gezag in hun rechten te
herstellen nog voor het begin van de onderhandelingen met Rome, duidelijk dat de
paus geen juridisch primaat in het oosten bezat. Op de derde plaats voegde patriarch
Johannes, toen hij de Formula tekende, een zin toe waarin hij zijn vreugde uitdrukte
dat het oude en het nieuwe Rome (Constantinopel) nu één waren, één in aanzien. Op
de vierde plaats: hoewel de paus stond op een volledige naleving van het akkoord,
kozen de patriarch en de keizer voor een meer pragmatische benadering wat betreft
de uitvoering. En op de vijfde plaats ten slotte: toen de paus de nieuwe patriarch
Epiphanius de volmacht gaf 'onze persoon in te zetten' en de laatste sporen van het
schisma in het oosten uit te wissen, erkende de paus impliciet canon 28 van het concilie
van Chalcedon aangaande de gelijke status van Constantinopel en Rome.
Hormisdas werd begraven in het portaal van de Sint-Pieter. Feestdag: 6 augustus.