Commentarii (zelden commentarius), letterlijk 'geheugensteun ':
1. In het particuliere leven der Romeinen werd c. gebruikt in de betekenis 'notities', bv. voor de boekhouding, van leraren en leerlingen, voor het ontwerp van een redevoering.
2. In het openbare leven duidde de term c. de ambtelijke rapporten aan van priestercolleges en magistraten (bv. c. consulares, c. censorii); in de keizertijd bevatten de c. principis de protocollen van de keizerlijke ambtsverrichtingen.
3. Sinds de 1e eeuw vC ontmoeten we de benaming
c. voor een bepaald type van historische geschriften;
het is moeilijk uit te maken of autobiografische werken
als Sulla's - verloren gegane - Hypomnemata
en de C. van Caesar (VII) aangemerkt moeten
worden als in een zekere literaire vorm gegoten en
voor publicatie bestemde 'Biografische notities' of
gerekend moeten worden tot het literaire genre der
sober gestileerde 'Gedenkschriften'.
Lit. A. von Premerstein (PRE 4, 726-759). - F. Bömer, Der
C. (Hermes 81, 1953, 210-250). [Nuchelmans]