Homo-ousios (ὁμοούσιος, consubstantialis, 'van hetzelfde
wezen', 'van dezelfde substantie', 'één in wezen
met'), term die in verband met de triniteit reeds
in de 3e eeuw werd gebezigd en die in de 4e eeuw
het object van tal van theologische controverses
werd. De passage met h. bij Hippolytus (Traditio
apostolica 21,11 b) is waarschijnlijk niet oorspronkelijk.
In 268 werd op een synode te Antiochië de
door Paulus van Samosata gebezigde term h. veroordeeld.
In het Symbolum Nicaenum is h. opgenomen
om er de volledige en absolute godheid van
de Zoon mee aan te duiden als een afwijzing van
de ariaanse dwalingen (325). Slechts geleidelijk heeft
de term gezegevierd; vele theologen prefereerden
aanvankelijk de term homoeousios (ὁμοιούσιος, 'van
overeenkomstig wezen', 'van overeenkomstige substantie').
De niet in de Schrift voorkomende term h.
werd o.a. door Athanasius
krachtig verdedigd,
o.a. in de Epistula de decretis Nicaenae synodi (350/
351).
Lit. J. F. Bethune-Baker, The Meaning of Homoousios in the
Constantinopolitan Creed (Cambridge 1901). P. Adhémar,
Le dogme de Nicée (Paris 1926). C. Hauret, Comment le
défenseur de Nicée a-t-il compris le dogme de Nicée? (Bruges
1936). L. Bouyer, Omoousios, Sa signification historique
dans le symbole de la foi (Les Sciences philos. et théol. 1,
1941/42, 32-62). J. Lebon, Le sort du consubstantiel nicéen
(RHE 47, 1952, 485-529; 48, 1953, 632-682). J. M. Malmau,
El 'homousios' en el concilio de Antioquia del ano 268 (Misc.
Comillas 34-35, 1960, 323-340). P. Nautin, Ὁμοούσις unius
esse (Jérôme, ep. XCIII) (VC 15, 1961, 40-45). [Bartelink]