Richteren

Richteren (hebreeuws: sōfetīm; LXX: Κριταί; Vg: Liber Judicum), naam van het tweede boek der z.g. Vroege Profeten van de hebreeuwse canon. Het bijbelboek ontleent zijn naam aan de erin optredende charismatische leiders in de periode van de vestiging der Israelieten in het land Kanaän. Deze sōfetīm heeft men wel vergeleken met de suffetes in het latere Carthago.

Het boek der R. zet in met een overzicht van de veroveringen in het land Kanaän (1-2,5) en een theologische inleiding (2,6-3,4). Het centrale gedeelte wordt gevormd door de verhalen over de richters (3,5-16,31). De laatste hoofdstukken (172.1) geven verhalen over de stammen Dan en Benjamin.

Men onderscheidt in het hoofdgedeelte zes 'grote' richters met verhalen gestructureerd naar het theologisch schema van godsdienstige afval, onderdrukking door vijanden en bevrijding door een richter die recht verschaft: Othniël (3,7-11), Ehud (3,1230), Barak (4-5, samen met Debora), Gideon (6-8), Jefta (10,6-12,7), Simson (13-16). Over de zes andere, z.g. 'kleine' richters bezitten wij slechts korte notities: Samgar (3,31), Thola (10,1v.), Jaïr (10,3-5), Ibsan (12,8-10), Elon (12,11v) en Abdon (12,13-15). De literaire geschiedenis van de totstandkoming van het boek heeft men wel herleid tot dezelfde bronnen als die welke worden aangenomen voor de Pentateuch. Het is evenwel zeer goed mogelijk dat met oorspronkelijk summiere gegevens en motieven vertellers in de koningentijd en de babylonische ballingschap creatief zijn omgegaan. Een 'deuteronomistische' bewerking der verhalen, resp. verwerking der gegevens valt niet te ontkennen. Ondanks onzekerheden omtrent de historische waarde van veel gegevens in het boek der R., krijgen we slechts door R. een beeld van het leven der stammen in de periode na de veroveringen en vòòr de koningstijd.

tekst

Lit. Tekstuitgaven: R. Meyer, Josua et Judices (Biblia Hebraïca Stuttgartensia, Stuttgart 1972). Commentaren: J. Gray, Joshua, Judges and Ruth (The Century Bible 1967). H. W. Hertzberg, Die Bücher Josua, Richter, Ruth (Altes Testament Deutsch 1969). - A. G. van Daalen, Simson (Assen 1966). B. Mazar ed., Judges (New Brunswick, New Jersey 1971 = The World History of the Jewish People I, 3). R. de Vaux, Histoire ancienne d'Israel 2. La période des Juges (Paris 1973). C. H. J. de Gens, The Tribes of Israel (Assen 1976). [Hoogewoud]

Afkortingen Lijst van Namen