Hattusas

kaartHattusas (Chattusas), hoofdstad van het hethitische rijk, gelegen bij het turkse Bogazköy (tegenwoordig aangeduid als Bogazkale). De ruïnen van Bogazköy en het nabijgelegen rotsheiligdom Yazilikaya werden in 1834 door Ch. Texier ontdekt. In 1882 werd door K. Humann een eerste kaart van de ruïnes vervaardigd, in 1893-1894 verrichtte E. Chantre de eerste proefgravingen in de Grote Tempel en in Yazilikaya. In november 1905 bezochten H. Winckler en Makridi Bey Bogazköy.

Een jaar daarna ontdekten beiden een groot archief op de citadel Büyükkale. In 1907 werden bij de Grote Tempel meer kleitabletten aangetroffen, daar waar ook Chantre reeds tabletten gevonden had. In hetzelfde jaar begon O. Puchstein met een reeks van onderzoekingen op vele punten van de stad. Winckler en Makridi zetten hun onderzoekingen in 1911 en 1912 voort. In 1931 werden deze duitse opgravingen door K. Bittel hervat (tot 1939), terwijl na de tweede wereldoorlog de werkzaamheden in 1952 opnieuw werden opgenomen.

Op de citadel (Büyükkale) werden door de duitse opgravers vijf hoofdlagen onderscheiden, waarvan de oudste een late fase van het Vroeg-Brons vertegenwoordigt. Ca. 1800 vC was bij H. een assyrische handelsfactorij gevestigd. Ca. 1750 werd de stad door koning Anittas van Kussara verwoest. Een eeuw later bracht een latere koning van Kussara zijn residentie naar H. over en noemde toen zichzelf Hattusilis ('Man van H.'). Hiermee nam het oud-hethitische koninkrijk een aanvang (Hethieten).

Ca. 1400 vC werd de stad door de Gasga-nomaden uit het noordwesten van Klein-Azië verwoest. Rond 1300 verliet Muwatallis haar, opnieuw onder druk van de Gasga-nomaden en eveneens uit verlangen om dichter bij het syrische strijdtoneel tegen Egypte te zijn. Kort na 1200 kwam er een einde aan het Nieuwe Rijk van de Hethieten; de hoofdstad werd verwoest. In later eeuwen werd de citadel nog door de Phrygiërs bewoond.


Lit. K. Bittel, Die Ruinen von Bogazköy (Berlin/Leipzig 1937). Opgravingsverslagen in Wissenschaftliche Veröffentlichungen der Deutschen Orient-tiesellschaft 19 (1912) vv. [Houwink ten Cate]


Kaart