Issus

kaartIssus (Ἰσσός of Ἰσσοί), stad in het oosten van Cilicië, gelegen aan de Golf van I. ca. 70 km ten noorden van Antiochië; thans Iskenderun körfezi. Bij I. bracht Alexander de Grote in november 333 vC de perzische koning Darius III na een slag met omgekeerde fronten een zware nederlaag toe, waardoor het Nabije Oosten voor Alexander open kwam te liggen.

De slag bij Issos, 333 v. Chr.

Alexander

Dareios

Voetvolk

Hypaspisten 3000Griekse huurhoplieten 8-10.000
Falanx 12.000 
Infanterie van Griekse Bondgenoten7000 Kardaken 20.000

Lichte troepen

Thracië 600012/15.000
Illyrië 1000Algemene lichting van allerlei stammen 50.000
Kreta 1000 
Huurtroepen 5000 

Ruiterij

Gezellen 2100Edelen 3000
Thessalië 2100Anderen (zeer zwaar-, zwaar- en licht) 8/10.000
Griekse Bondgenoten 750 
Prodromoi 600 
Paeonië 300 
kaart
1 Dareios had Alexander door een knappe strategie de terugtocht afgesneden, zodat deze hem wel moest aanvallen. Dareios stelde zijn enorme legermacht op achter een schild van ruiters en lichte troepen tussen de heuvels en de zee. Als Alexander oprukt. schuift het schild van Dareios terzijde naar de flanken en toont daarmee een brede slaglinie van Kardaken (Aziaten. bewapend met hoplon-schilden en -wapens), terwijl de Griekse huurhoplieten het centrum bezetten. Omdat de heuvels ongeschikt zijn voor ruiters, dirigeert Dareios de hoofdmacht van zijn ruiterij naar de rechtervleugel. Alexander commandeert zijn Thessaliërs naar de linkervleugel als tegenwicht en vult het daardoor ontstane gat aan met gezellen en peltasten.

2 Alexanders lichte troepen drijven de Perzen op de heuvels terug, terwijl Alexander naar rechts uitwijkt om zijn vleugel te beschermen. Parmenio dringt intussen voorwaarts en zo valt er een gaping in de Macedonische slaglinie. Alexander weet voorbij de Perzische linkervleugel te komen en drijft deze op de vlucht. In het centrum ontstaat een verwoede strijd. omdat de falanx probeert de rivier de Pinaros over te steken. Intussen komt de Perzische ruiterij in rechtstreeks vechtcontact met de Thessaliërs. die worden gesteund door projectielwerpende, af- en aanrennende lichte troepen: de linie houdt stand.

3 Alexander zwaait van rechts links om Dareios heen en een verwoede strijd ontstaat rond zijn strijdwagen. Alexander wordt gewond aan zijn dij. Dareios stelt vast dat de Macedoniërs aan de winnende hand zijn en vlucht weg van het slagveld. Zijn Griekse huurtroepen bieden hevig weerstand aan de falanx, maar de gezellen rennen op hen in. De Perzische rechtervleugel breekt op het zien van de vlucht van Dareios en paniek grijpt om zich heen. Dareios ontkomt aan de achtervolging van Alexander. De huurlingen weten weliswaar te ontkomen, maar slechts ten koste van zware verliezen. Vrouw en familie van Dareios worden gevangen genomen.


Lit. Arrianus, Anabasis 2, 6-11. Polybius 12, 17-22. - J. Kromayer/G. Veith, Antike Schlachtfelder 4 (Berlin 1924-1931) 354-368. Id., Schlachtenatlas zur antiken Kriegsgeschichte. Griechische Abteilung 2 (Leipzig 1929). J. Droysen, Die Schlacht bei Issos (Berlin 1936; overdruk uit Droysen, Geschichte des Hellenismus 1). [Nuchelmans]


Kaart