Narona, nu Vid in Kroatië (Joego-Slavië), aan de rivier Naro, belangrijke
stad in Dalmatia.
Het had een Thracish-Illyrische oerbevolking. Hier kwamen
al sinds het midden van de 4e eeuw vC Griekse kooplui bij en
onder de heerschappij der Romeinen ook Italiërs en
Klein-Aziaten. Als kolonie der Iulii kreeg N. de autonomie
voor 27 vC. Al in het midden van de 1e vC ontwikkelde
zich hier een romeins handelscentrum. N. werd daarna
belangrijke stad in de provinci. Veteranen vestigden zich
in N. sinds Tiberius. Militair gezien werd N. door Bigeste,
een castellum van de auxilia, beschermd en het gebied
van de Daorsi (civitas) werd onder de Flavii toegevoegd
aan de colonia N. Bij de splitsing van Dalmatia werd N.
de hoofdstad van de zuidelijke provincie. De geïmporteerde waren
werden vanuit N. verdergebracht, uit N. werden vooral landbouwprodukten
geëxporteerd. De metselaars waren
in het coll(egium) fabrum verenigd, een lapidarius
wordt in een inscriptie vermeld. Verder bestonden de volgende
verenigingen in N.: een thiasus iuventutis en convictores
Concordiae. Veel vondsten van koperen munten uit
Nemausus uit de tijd van Augustus,
amphoren voor olie en wijn uit Calabria en Griekenland
getuigen van het drukke handelverkeer, zelfs tot aan de
Zuidkust van Gallië en de Griekse eilanden.
Sinds het einde van de 3e eeuw nC leidde de vermindering van
de import tot een grote opbloei van het plaatselijke
handwerk. Stenen altaren zijn vooral voor de romeinse
Staatsgoden (Iuppiter, Ceres, Diana, Mercurius,
Neptunus, Venus enz.) aangetroffen, later ook voor
oosterse goden (Isis). Van de verering
van de keizer in N. getuigt o.a. een gemeenschappelijke
tempel van Augustus en Livia. Er worden als ambtenaren genoemd:
quattuorviri, aedilis, dispunctor, Augusti dispensator enz.
Er zijn resten van afwateringskanalen, stadsmuren, een forum
omgeven door openbare gebouwen: heiligdommen, thermen en theaters.
Uit de tijd van Oost-Goten stammen zilveren munten.
Onder de byzantijnse heerschappij (rond 609 nC) werd
N. bij de inval van de Slaven vernietigd, de laatste
bewoners van N. werden als gevangenen weggevoerd. Op de Peutinger kaart (foto rechts: midden boven) komt Narona ook voor.
Lit. Parsch Schr. d. Balkankomm. Ant.Abt. Wien 5, 1907; Tb. f. Altertumsk. z, 87vv. Wien I908; Osten und Orient I, Wien 1922. M.Fluss, PRE XVI 1755vv. C. Alföldy-A. Mócsy, Bevölkerung ... d. röm. Prov. Dalmatien, 1965, 134ff.