Tomi
Tomi (Τόμοι), stad op de westkust van de Zwarte
Zee, thans Constantza. T. werd ca. 600 vC als griekse
kolonie of factorij gesticht door
Milete, maar de
naam komt pas voor in teksten sinds de 3e eeuw vC.
Het achterland van T., de huidige Dobroedsja,
waarmee het door vele wegen verbonden was, was
de gehele oudheid door een njke graanschuur,
waaraan de stad haar betekenis ontleende. Zij
speelde een leidende rol in de westpontische
vijfstedenbond.
De Romeinen bezetten T. ca. 72 vC, maar ook daarna behield het nog lang zijn overwegend griekse karakter. Van 8 nC tot zijn dood in 18 verbleef de romeinse dichter Ovidius er; in zijn gedichtenbundels Tristia en Epistulae ex Ponto houdt hij niet op het barre klimaat en het eentonige leven van zijn ballingsoord en het gebrek aan beschaving van de inwoners te schilderen. In de keizertijd nam de betekenis van T. verder toe door zijn scheepswerven en rederskantoren. Zijn welvaart werd ernstig bedreigd door de invallen van de Goten in de 3e eeuw, maar herstelde zich in de 4e eeuw, toen T. de hoofdstad geworden was van de door Diocletianus opgerichte provincie Scythia. De stad werd verlaten in de 7e eeuw.
Systematische opgravingen zijn in T. vrijwel onmogelijk
doordat de antieke stad onder de moderne
ligt. Niettemin zijn belangrijke resten gevonden van
de omwalling, waarvan het oudste deel uit de 2e
eeuw nC dateert, voorts van de haveninstallaties,
van thermen en van vier oudchristelijke basilica's.
In 1959 zijn grote delen blootgelegd van het z.g.
mozaïek-huis', een soort groothandelsgebouw van
drie etages, waarvan het over de zee uitziende
dakterras verfraaid is met een mozaïekvloer van ca.
2000 m² en aan drie zijden omgeven door met bont
marmer beklede muren. In 1962 werd een verzameling
van 23 beelden ontdekt, die uit verschillende
eeuwen dateren.
Lit. C. Danoff (PRE Suppl. 9, 1962, 1397-1428). R. Vulpe (EAA 7, 916v). - R. Netzhammer, Die christlichen Altertümer der Dobrudscha (Boekarest 1918) 15-112. R. Vulpe, Histoire ancienne de la Dobrudja (ib. 1938) 62-383. I. Stoian, Tomitana (ib. 1962). G. Bordenache, II deposito di sculture votive di Tomis (Eirene 4, 1965, 67-79). N. Gostar e.a., Tabula Imperii Romani L 35, Romula Durostorum. Tomis (Boekarest 1969). D. Pippidi, I Greci nel Basso Danubio dall'eta arcaica alla conquista romana (Milaan 1971). V. Barbu, T. (Boekarest 1972). [Nuchelmans]