Verulamium
Verulamium, keltisch-romeinse stad in
Britannia,
gelegen aan de Ver, vlak ten westen van het huidige
St. Albans, ca. 35 km ten noordwesten van romeins
Londinium (London). V. was de
hoofdplaats van de keltische stam der
Catuvellauni.
De Romeinen vestigden er na de verovering van
Britannia in 43 vC een militaire post, waarbij spoedig
een kleine burgernederzetting met winkels en
werkplaatsen verrees; het is mogelijk dat deze
nederzetting reeds de status van municipium had. Ten
tijde van de opstand van koningin
Boudicca (6061)
werd V. verwoest. Nadat het in de jaren '70
herbouwd was, kwam het snel tot grote welvaart;
uit deze tijd dateert het forum met een basilica en
andere belangrijke gebouwen. In het midden van de
2e eeuw werd nabij het forum een groot theater
aangelegd. Ca. 160 brandde V. grotendeels af, maar
het werd opnieuw herbouwd. De stadsmuren, die
een oppervlak van ruim 80 ha omsloten, moeten ca.
270 gedateerd worden; voordien was de stad
grotendeels met een aarden wal en een gracht omgeven.
Na een tweede bloeitijd in de 4e eeuw zette de neergang
in, maar pas na 450 hield het stedelijk leven
naar romeins model op te functioneren.
Systematische opgravingen van 1930 tot 1934 en van
1955 tot 1961 hebben een groot gedeelte van het
romeinse V. blootgelegd, o.m. resten van het forum,
het theater, tempels en twee triomfbogen. Van
1966 tot 1968 is een voorromeinse begraafplaats
onderzocht. De rijke vondsten zijn in een plaatselijk
museum ondergebracht.
In het begin van de 3e eeuw onderging in V. de H.
Albanus de marteldood; rond zijn grafkapel ontstond
de middeleeuwse stad St. Albans.
Lit. I.A. Richmond (PRE 8A, 2425v). J.M. Toynbee (EAA 7, 1145v). S. S. Frere (Princeton Encyclopedia of Classical Sites, Princeton 1976, 971v). - K. M. Kenyon, The Roman Theatre at V. (Archaeologia 84, 1935, 213-261). R. E. Wheeler/T. V. Wheeler, V., a Belgic and Two Roman Cities (Oxford 1936). K. Branigan, Town and Countrv. The archaeology of V. and the Roman Chilterns (London 1973). S. S. Frere e.a., V. Excavations 1-2 (Oxford 1972-1983). [Nuchelmans]