Autolycus (Αὐτόλυκος) van Pitane in Aetolië, griekse wis- en sterrekundige (ca. 300 vC) en auteur van de twee oudste griekse verhandelingen over wis- en sterrekunde die volledig tot ons gekomen zijn:
1. Περὶ κινούμενης σφαίρας (De bewegende bol) bevat geometrische stellingen en bewijzen met betrekking tot de eigenschappen van horizon, polen en bolcirkels; Euclides heeft uit dit werk veel overgenomen.
2. Περὶ ἐπιτολῶν καὶ δύσεων (Opgang en ondergang), in twee boeken, stelt theorieën op over de ware en vermeende opgang en ondergang van sterren, mede in verband met de geografische breedte waarop de observaties worden gedaan.
A. poogde voorts Eudoxus' opvattingen over de
concentrische hemelsferen zodanig te corrigeren dat
rekenschap gegeven kon worden van de veranderingen
in de afstanden van de planeten tot de aarde. De
werken van A. waren in de Oudheid zeer populair;
ze zijn in talrijke handschriften overgeleverd, ook in
arabische, hebreeuwse en latijnse vertalingen.
Lit. Uitgaven: Editio princeps van Rauchfuss (Straatsburg
1572; alleen de stellingen). Beste moderne edities: met scholia
en latijnse vertaling: F. Hultsch, Autolyci de sphaera quae
movetur liber, de ortibus et occasibus libri duo (Leipzig 1885).
J. Mogenet, Autolycus de Pitane, histoire du texte suivie de
Pédition critique (Louvain 1950). Duitse vertaling van A.
Czwalina in Ostwalds Klassiker der exakten Wissenschaften
(Leipzig 1931). - F. Hultsch (PRE 2, 2602-2604).
Uitgave met franse vertaling: G. Aujac, Autolycos de
Pitane, sphère en mouvement. Levers et couchers héliaques.
Testimonia (Paris 1979).
[Nuchelmans]