Prudentius

Prudentius, Aurelius P. Clemens, christelijk dichter (348-na 405 in Spanje). P. werd waarschijnlijk in Calagurris in Spanje geboren. Hij ontving een retorisch-juridische opleiding, was tweemaal stadhouder van een spaanse provincie en bekleedde daarna een hoog staatsambt. Tenslotte trok hij zich uit het openbare leven terug. In 402-403 bezocht P. te Rome de graven van de martelaren. P. wordt beschouwd als de grootste dichter van de christelijke oudheid. Hij dichtte zowel in lyrische versmaten als in hexameters en beheerste de verstechniek virtuoos. Zijn taalgebruik is fantasierijk, gevoelig en beeldend. Ondanks een sterke beïnvloeding door o.a. Vergilius (vooral in de Psychomachia en Contra Symmachum) toont hij zich een onafhankelijk dichter. P. stelde zijn dichterschap geheel in dienst van de kerk. Zijn oeuvre omvat ca. 10.000 verzen, in 8 boeken; in de middeleeuwen werd hij veel gelezen, er zijn meer dan 300 handschriften van zijn werken bewaard.

Werken: 1. Cathemerinon liber (Boek met liederen gedurende de dag), 12 gedichten in verschillende versmaten, 6 op de verschillende tijden van de dag, verder o.a. 2 vastenliederen en hymnen op Kerstmis en Epiphanie.

2. Apotheosis (Vergoddelijking), een verdediging van de kerkelijke leer over de drieëenheid.

3. Hamartigenia (Ontstaan van de zonde), een bestrijding van het gnostisch dualisme.

4. Psychomachia (De strijd om de ziel), de strijd tussen de christelijke deugden en de ondeugden met de ziel als inzet (het oudste allegorische gedicht uit de christelijke latijnse literatuur).

5-6. Contra Symmachum (daterend uit 402-403); het eerste boek bestrijdt het heidendom in het algemeen, het tweede de Relatio Symmachi, het verzoekschrift van Symmachus ten gunste van de Ara Victoriae (in aansluiting op 2 brieven van Ambrosius).

7. Peristephanon (De overwinningskransen), 14 liederen in uiteenlopende metra ter ere van spaanse (o.a. Vincentius) en romeinse (o.a. Hippolytus en Laurentius) martelaren; verder ook een gedicht op Cyprianus van Carthago. De beschrijvingen zijn dikwijls zeer realistisch. Ze hebben invloed uitgeoefend op de middeleeuwse martelaarslegenden en de christelijke kunst.

8. Dittochaeon (Dubbele spijs) verklaart bijbelse scènes in 49 tetrastichen. Het werk is belangrijk voor de kunstgeschiedenis.


Lit. Uitgaven: MPL 59-60. I. Bergmann (CSEL 61). M. P. Cunningham (CC 126). Met franse vertaling: M. Lavarenne 1-4 (1943-1955). Met engelse vertaling: J. Stam, Hamartigenia (1940). Met duitse vertaling: U. Engelmann, Psychomachia (1959). - Lexicon: R. J. Deferrari/J. M. Campbell, A Concordance of P. (Cambridge Maas. 1932, ²1966). M. Lavarenne, Étude sur la langue du poète P. (Paris 1933). A. Mahoney, Vergil in the Works of P. (Washington 1934). I. Rodriguez-Herrera, Poeta christianus. P.' Auffassung vom Wesen und von der Aufgabe des christlichen Dichters (München 1936). J. Lana, Due capitoli prudenziani. La biografia, la cronologia delle opere, la poetica (Rome 1962). C. Gnilka, Studien zur Psychomachie des P. (Wiesbaden 1963). K. Thraede, Studien zu Sprache und Stil des P. (Hypomnemata 13, Göttingen 1965). R. Herzog, Die allegorische Dichtkunst des P. (Zetemata 42, München 1966). W. Steidle, Die dichterische Konzeption des P. und das Gedicht Contra Symmachum (VC 25, 1971, 241-281). [Bartelink]


Lijst van Auteurs