Zama
Zama, naam van twee of drie steden in romeins Noord-Afrika.
(1) Zama minor, het tegenwoordige Jama of Jemma bij
Siliana, ca. 110 km ten zuidwesten van Tunis. Het
ruïnenveld bevat o.m. resten van thermen.
(2) Zama maior, tegenwoordig vrijwel algemeen
beschouwd als identiek met Z. (3) regia.
(3) Zama regia, volgens Polybius (15,5, 3) gelegen vijf
dagmarsen (ca. 140 km) ten zuidwesten van
Carthago.
Z. is vooral bekend geworden als de plaats waar
in 202 vC Hannibal door de romeinse consul
Scipio maior
verslagen werd, hetgeen het einde van
de tweede punische oorlog
betekende. In de oorlog van de Romeinen tegen
Iugurtha werd de
stad door de consul
Caecilius Metellus (6) in 109
vC vergeefs belegerd. In de 1e eeuw vC was zij een
residentie van de numidische koning
Iuba. Na
diens nederlaag en dood (46 vC) was Z. tot 25 vC
hoofdstad van de kortstondige provincie Africa Nova.
Daarna bleef zij een welvarend regionaal centrum,
dat in de 2e eeuw tot colonia verheven werd: Colonia Aelia Hadriana Augusta Zamensis Regia.
De juiste ligging van Z. regia staat nog steeds niet
vast; veel pleit er echter voor dat het geïdentificeerd
kan worden met een van de ruïnenvelden ten zuidoosten
van Sicca Veneria (het tegenwoordige El
Kef) bij Elles. Op de Peutinger kaart (foto rechts: midden onder) wordt Zama regia Zamareigia genoemd.
Lit. A. Ennabli (Princeton Encyclopedia of Classical Sites,
Princeton 1976, 997v). - L. Déroche, Les fouilles de Ksar Toual Zammel
et la question de Z. (Mélanges d'Archéologie et d'Histoire de
l'École Française de Rome 60, 1948, 55-105). [Nuchelmans]