Amphiaraüs

Amphiaraüs (Ἀμφιάραος), legendarische ziener en held uit Argos, zoon van Oïcles (of Apollo) en Hypermestra. Hij huwde Eriphyle, een zuster van Adrastus. Door Polynices van Thebe met het halssnoer van Harmonia omgekocht, overreedde Eriphyle A. om deel te nemen aan de tocht van de Zeven tegen Thebe, waarvan hij de mislukking, die ook zijn eigen dood zou betekenen, voorzag. Voor zijn vertrek liet hij zijn zonen Alcmaeon en Amphilochus zweren dat ze hem zouden wreken en een nieuwe tocht tegen Thebe ondernemen. Tijdens het beleg van Thebe speelde A. een belangrijke rol, maar op de algemene vlucht der Argivers werd hij bij Oropus op de grens van Attica en Boeotië door de bliksem getroffen en samen met zijn vierspan door de aarde verzwolgen. Zeus verleende hem de onsterfelijkheid. In Oropus werd A. later vereerd als orakelgod.

A.' vertrek naar Thebe en afscheid van Eriphyle is afgebeeld op de beroemde z.g. Amphiaraüs-krater, een fraai stuk corinthisch vaatwerk uit ca. 570 vC, dat gevonden werd te Cerveteri en zich thans te Berlijn bevindt. Dit tafereel was de gehele oudheid door zeer geliefd bij de beeldende kunstenaars, evenals de verzwelging van A., die o.a. voorkomt op een etruskisch tempel-fronton in het Museo Archeologico van Florence (3e eeuw vC).
Op de foto een reliëf uit Oropos (ca. 400 vC).

Lit. Homerus, Odyssee 15, 244-253. Aeschylus, Hepta 568-625. E. Bethe (PRE 1, 1886-1893). V. Scrinari/E. Banti (EAA 1, 370-372). F. Bener, Dis Amphiaraos-Sage in der griechischen Dichtung (Zürich 1945). [Nuchelmans]