Ptolemais
Ptolemais (Πτολεμαΐς), naam van enkele hellenistische steden. De voornaamste waren:
(1) Ptolemais in Opper-Egypte ten zuiden van Panopolis-Achmim,
om onbekende redenen
ook Πτολεμαΐς ἡ Ἑρμείου genoemd. De demotische
naam was P-sy, de koptische Psôi en Psoi, de huidige
arabische is el-Minsja of, meer gebruikelijk, el-Mensjia.
P. werd door Ptolemaeus I Soter
gesticht en als een griekse polis ingericht. Dit statuut
had de stad gemeen met Alexandrië en Naucratis in
de Delta. Volgens de geograaf Ptolemaeus was zij
de metropool van de thinitische gouw. De voornaamste
bronnen over P. zijn van epigrafische aard;
zie de index in OGIS 2, 736. Vóór de griekse tijd
schijnt hier geen belangrijke nederzetting bestaan te
hebben.
Lit. W. Helck (PRE 23, 1868). Gardiner 2 382v. Porter/Moss 5, 36. G. Plaumann, P. in Oberagypten (Leipziger Historische Abhandlungen 18, 1910). [Vergote]
(2) Ptolemais in Phenicië: zie Akko.
(3) Ptolemais in Cyrenaica,
gelegen ca. 90 km ten noordoosten van Berenice;
thans Tolmeta. P., oorspronkelijk havenplaats van
Barca,
ontving zijn zelfstandigheid en naam van
Ptolemaeus I
of III van Egypte (3e eeuw vC). Sindsdien
overvleugelde het weldra zijn moederstad. Opgravingen
(1935-1942) hebben resten van belangrijke hellenistische
en romeinse bouwwerken aan het licht gebracht,
o.a. van een groot paleis en van een amfitheater,
en enkele romeinse copieën van klassieke
griekse beelden.
Lit. G. Pesce (EAA 7, 896-898). - G. Pesce, Il Palazzo delle colonne in Tolemaide di Cirenaica (Rome 1950). C. H. Kraeling, P., City of the Libyan Pentapolis (Chicago 1963). [Nuchelmans]