Stobi (Στόβοι), antieke stad in het noorden van
Macedonië,
zeer gunstig gelegen op de linker oever van
de Erigon (Crna Reka) op de plaats waar deze
uitmondt in de Axius (Vardar), ca. 130 km van de
monding van de Axius; thans
Pustogradsko ('Vervallen stad'),
een gehucht bij Gradsko.
De - oorspronkelijk paeonische (?) -
nederzetting werd in de 3e eeuw vC door
Antigonus Gonatas en
Philippus V
bij Macedonië ingelijfd en
kwam in 168 vC met de rest van Macedonië onder
romeins gezag. S. werd spoedig municipium en in
de 3e eeuw nC colonia; het had van ca. 70 nC tot
in de 3e eeuw een eigen munt. Na de splitsing van
de provincie Macedonia in twee provincies (386 nC)
was het de hoofdstad van Macedonia II. Nadat de
welvarende stad in 479 nC door de
Goten van
Theodorik
geplunderd was, heeft zij zich niet meer
hersteld. Van de rijkdom getuigen de resten van hd
romeinse theater, van een synagoge, van oudchristelijke
kerken, van een baptisterium en van particuliere
woningen, die bij opgravingen (1915-1918,
1924vv, 1970vv) aan het licht zijn gekomen,
waaronder vooral de vele fraaie mozaïeken, fresco's en
sculpturen de aandacht trekken. Hierbij een foto van het paleis van
Theodosius I. Op de Peutinger kaart (foto rechts: midden links) wordt S. Stopi genoemd.
Lit. B. Saria (PRE 4A, 47-54). G. Novak (EAA 7, 509v). J. Wiseman (Princeton Encyclopedia of Classical Sites, Princeton 1976, 859v). - Verslagen van de opgravingen sinds 1970 in AJA 75-77, 1971-1973 en Journal of Field Archeology Iw, 1974vv. - E. Kitzinger, A Survey of the Early Christian Town of S. (Dumbarton Oaks Papers 3, Cambridge Mass. 1946, 81-161). J. Wiseman, S. A guide to the excavations (Beograd 1973). Id., Studies in the Antiquities of S. 1-2 (Austin/Beograd 1973v). [Nuchelmans]