Thamugadi
Thamugadi, romeinse stad in Numidië, gelegen 27
km ten oosten van Lambaesis, ca. 150 km van de
zeekust, thans Timgad. T. werd in
100 nC onder de regering van keizer
Traianus
gesticht door diens legaat Lucius Munatius Gallus als
colonia Marciana Traiana T., ten behoeve van legerveteranen.
De stad, die aangelegd werd op de wijze van een legerkamp, met een cardo en een decumanus, mat oorspronkelijk 325 x 255 m; de rechthoekig elkaar kruisende straten vormden een regelmatig patroon met blokken van 20 x 20 m. Deze insulae bestonden hetzij uit woonhuizen hetzij uit openbare gebouwen; sommige van de laatste, bv. het forum (50 x 43 m) en het theater, besloegen meer dan een blok. De stad kende vooral in de 2e en 3e eeuw nC een grote bloei, waardoor het oorspronkelijke stadsplan meermalen moest worden uitgelegd. Er zijn niet minder dan veertien thermen-gebouwen aangetroffen, waarvan er een 80 x 65 m mat; voorts bezat zij een openbare bibliotheek, basilica's, diverse tempels en oudchristelijke bedehuizen. In de 4e eeuw werd T. door bloedige godsdiensttwisten geteisterd; het werd een centrum van het donatisme (christelijke stroming).
In de 5e eeuw kregen de bewoners steeds vaker
te lijden van roversbenden uit de Sahara. Jn de
byzantijnse periode werd T. voor een deel gesloopt
voor de bouw van een grote citadel ten zuiden van
de stad. Niettemin bieden de ruïnes, naast die van
Leptis Magna, het meest volledige beeld van een
romeinse stad in Noord-Afrika, mede dank zij de
franse opgravingen van 1881 tot 1909.
Lit. H. Treidler (PRE 5A, 1235v). P. Romanelli (EAA 7, 793-798). J. Lassus (Princeton Encyclopedia of Classical Sites, Princeton 1976, 899-902). - E. Boeswillwald/R. Cagnat/A. Ballu, Timgad, une cité africaine sous l'empire romain (Paris 1891-1905). P. Monceaux, Timgad chrétien (ib. 1911). C. Courtois, Timgad, antique T. (Algiers 1951). S. Germain, Les mosaïques de Timgad (Paris 1969). J. Lassus, Visite à Timgad (ib. 1969). [Nuchelmans]