Nicander (Νίκανδρος) van Colophon, griekse filoloog en auteur van leerdichten uit de 2e eeuw vC. We bezitten van hem Θηριακά (958 hexameters over geneesmiddelen tegen giftige beten) en Ἀλεξιφάρμακα (630 hexameters over tegengiften), poëtische bewerkingen van een tractaat in proza van de alexandrijnse arts Apollodorus.
Verloren gegaan zijn N.s geschiedenissen (in proza?) van Aetolië, van zijn geboorteplaats Colophon en van Thebe, zijn literairhistorische verhandeling Περὶ ποιητῶν (Over dichters), zijn Γεωργικά (inspiratiebron voor Vergilius' Georgica), zijn Προγνωστικά (een versificatie van Hippocrates' Προγνωστικόν) en zijn glossenverzarnelingen, alsmede zijn belangerijkste werk, Ἑτεροιούμενα (Gedaanteveranderingen) in vijf boeken; deze catalogus van sagen over mythologische figuren die in dieren of planten veranderd werden, werd benut door Ovidius in diens Metamorfosen en geëxcerpeerd door Antonius Liberalis.
N. schijnt zich gespecialiseerd te hebben in het
overzetten van prozageschriften in versvorm, echter
met weinig succes; zijn taal is overladen met de
meest buitenissige glossen, zodat reeds in de oudheid
vele commentaren ontstonden, waaruit de bewaard
gebleven scholia hebben geput.
Lit. Uitgaven: Editio princeps Venetië 1499 (samen met Dioscorides).
O. Schneider, Nicandrea (Leipzig 1856). Met engelse
vertaling en uitvoerige commentaar: A. S. Gow/A, F. Scholfield,
N. The Poems and Poetical Fragments (Cambridge
1953). Met franse vertaling: J. M. Jacques, Les Alexipharmaques
de Nicandre (Revue des Études Anciennes 57, 1955, 535).
Historische en geografische fragmenten bij F. Jacoby,
Die Fragmente der griechischen Historiker 3 A (Leiden 1940
= 1964) nrs. 271v, Scholia: E. Abel/R. Vari, Scholia vetera
in Nicandri Alexipharmaca (Budapest/Berlin 1891). - W.
Kroll (PRE 17, 250-265). - H. Schneider, Vergleichende
Untersuchungen zur sprachlichen Struktur der beiden erhaltenen
Lehrgedichte des Nikander von Kolophon (Wiesbaden
1962). [Nuchelmans]