Ulfila(s) of Wulfila(s), bisschop van de Westgoten in de 4e eeuw nC. Hij werd ca. 310 op een onbekende plaats geboren uit een gotische vader en een cappadocische christelijke moeder. Hij ontving een goede opleiding, werd lector in de Kerk, kwam in 337 met een gezantschap naar Constantinopel en werd in 341 door de ariaanse bisschop Eusebius van Nicomedia tot bisschop gewijd van ariaanse Westgoten in Dacië, het huidige Roemenië. Toen daar in 348 een christenvervolging uitbrak, vluchtte U. met een groot aantal gelovigen naar de oostromeinse provincie Moesia en vestigde zich met toestemming van keizer Constantius II in de streek tussen de Donau en het Balkan-gebergte. Daar werkte hij nog 33 jaar als bisschop van de z.g. Goti minores. Ca. 380 werd hij door keizer Theodosius naar Constantinopel geroepen (voor een synode?), waar hij in 382 of 83 overleed en begraven werd. Op zijn sterfbed legde U. een geloofsbelijdenis af, die door de kerkhistoricus Auxentius in een latijnse vertaling is overgeleverd; tot aan zijn dood bleef U. aanhanger van het arianisme.
Auxentius vermeldt ook dat U. theologische werken schreef in het grieks, het latijn en het gotisch; daarvan is echter niets bewaard gebleven. U. heeft zijn bekendheid te danken aan zijn vertaling van de bijbel uit het grieks in het gotisch. Dat U. de vertaler was, weten we door de kerkhistoricus Philostorgius, die ook vertelt dat U. de hele bijbel vertaalde behalve de boeken der Koningen, omdat deze de oorlogszuchtige neigingen van de Westgoten zouden kunnen aanwakkeren. Van het OT is alleen een fragment van de profeet Nehemia bewaard gebleven.
Van het NT bezitten we in de z.g. codex argenteus
(thans in de upiversiteitsbibliotheek van Uppsala)
het grootste deel van de evangeliën, in twee codices
Ambrosiani (te Milaan) grote delen van de brieven
van Paulus; de drie codices dateren uit de 6e eeuw.
Ulfila's vertaling is de voornaamste bron voor onze
kennis van de gotische taal.
Lit. Uitgave: W. Streitberg, Die gotische Bibel (Heidelberg 1908-1910,
1971). - A. Lippold (PRE 9A, 512-531). -G. W. Friedrichsen,
The Gothic Version of the Epistles. A study in its style and
textual history (London 1939). E.Thompson, The Visigoths in
the Time of U. (Oxford 1966). [Nuchelmans]