Perkament (διφθέρα, zelden περγαμηνόν; latijn
membrana of charta pergamena), min of meer
doorschijnend geelwit schrijfmateriaal, vervaardigd
uit ongelooide, met kalkmelk behandelde schape-,
geite- of kalfshuid, die aan beide zijden werd afgeschaafd
en met puimsteen gepolijst. Hoewel het
woord p. afgeleid is van de naam van de stad
Pergamum,
waar in de 2e eeuw vC een zeer goede
kwaliteit gefabriceerd werd, is perkament veel langer bekend;
in Egypte werd het in een primitieve vorm vermoedelijk
reeds tijdens het Oude Rijk als schrijfmateriaal
gebruikt, in Israel, Perzië en Griekenland zeker
sinds de 6e eeuw vC. Het door
Varro vertelde verhaal
(Plinius, Naturalis historia 13, 11) dat het p. in
Pergamum werd uitgevonden nadat
Ptolemaeus V
Epiphanes (204-180) de uitvoer van papyrus uit
Egypte verboden had omdat hij wilde voorkomen
dat in Pergamum een bibliotheek ontstond die met
de alexandrijnse kon concurreren, verdient althans
in deze vorm geen geloof.
In de eerste eeuwen nC werd de papyrus geleidelijk
door het p. verdrongen: dit was niet alleen veel
duurzamer dan papyrus, maar bleek ook beter
bruikbaar voor de
codex, de boekvorm die sinds
de 1e eeuw nC in toenemende mate de papyrus- en
p.rol verving. In de middeleeuwen werd voor boeken
vrijwel uitsluitend p. gebruikt, thans is het als
schrijfmateriaal geheel door het papier verdrongen.
[Nuchelmans]