De Zwerftochten van Dionysus

Toen hij eenmaal volwassen was geworden, besloot Dionysus een verre zwerftocht te maken, ook naar gebieden buiten Griekenland. Overal leerde hij de mensen hoe wijngaarden te verbouwen en leerde hij hun de mysterië van zijn cultus. Hij werd overal geaccepteerd totdat hij naar zijn eigen land, Thebe, terugkeerde.

Dionysus en 2 Maenaden Att.Nekamphoor, Amasis-schilder 540 vC

Toen hij terugreisde naar Griekenland, werd hij door piraten opgemerkt. Hij zag er voor hen uit als een rijke jongeman. Hij kon zelfs de zoon van een koning zijn. Zijn uiterlijk was zodanig dat zijn ouders wel een groot losgeld voor zijn veilige terugkeer zouden geven. Opgetogen over hun geluk grepen de piraten hem en brachten hem aan boord van hun schip. Zij probeerden hem toen aan het schip vast te binden, maar de boeien bleven niet zitten. Elk touw dat hem raakte, viel uit elkaar. Dionysus keek er kalm en glimlachend naar.

Na enige tijd realizeerde de stuurman zich dat alleen een god dit kon doen. Hij riep uit dat de bemanning Dionysus moest vrijlaten en vergiffenis moest vragen. Maar de kapitein bespotte de stuurman als een dwaas en liet het zeil hijsen. Het zeil ging omhoog en kreeg wind, maar het schip bewoog niet. Rondkijkend zagen zij dat het schip snel overgroeid werd door wijnranken die het vasthielden. Dionysus veranderde zich toen in een leeuw en begon de bemanning te achtervolgen. Om te ontsnappen sprongen zij overboord, maar toen ze dat deden, werden zij veranderd in dolfijnen. Alleen de stuurman werd door Dionysus vergeven.

Toen hij door Thracië ging, werd hij beledigd door Koning Lycurgus, die fel tegen zijn nieuwe gosdienst was. In het begin trok Dionysus zich terug in de zee, maar hij keerde terug, overwon Lycurgus en zette hem gevangen in een grot. Dionysus had de bedoeling hem te laten nadenken en te leren van zijn fouten. Maar Zeus wilde niet dat de goden beledigd werden; dus verblindde hij Lycurgus en daarna doodde hij hem.

Hij ging door naar Thebe, bestuurd door zijn neef Pentheus. Maar Pentheus wist niets af van Dionysus. Dionysus was bij een groep volgelingen, die natuurlijk luid aan het zingen en dansen waren, aangeschoten door de wijn. Pentheus had een hekel aan de luide vreemdelingen en beval zijn wachters hen allemaal gevangen te zetten. Hij noemde hun leider een bedrieger en tovenaar uit Lydië. Toen hij dit zei, gaf de blinde oude ziener Teiresias, die zich al had gekleed als een volgeling van Dionysus, Pentheus een waarschuwing: "De man die je verwerpt, is een nieuwe god. Hij is het kind van Semele, dat door Zeus werd gered. Hij is samen met Demeter de grootste op aarde voor de mens." Pentheus, die de vreemde kledij van Teiresias zag, lachte om hem en beval zijn wachten door te gaan.

De wachten merkten spoedig dat touwen uit elkaar vielen, dat boeien opengingen en dat zij de volgelingen van Dionysus niet gevangen konden zetten. Zij namen Dionysus mee naar Pentheus. Dionysus probeerde langdurig zijn cultus uit te leggen, maar Pentheus luisterde alleen naar zijn eigen woede en beledigde Dionysus. Tenslotte gaf Dionysus het op en liet Pentheus aan zijn lot over.

Pentheus wordt verscheurd Att.kylix, Douris-schilder 480 vC Kimball Art Museum, Fort Worth

Pentheus vervolgde de aanhangers van Dionysus tot in de heuvels waar zij naar toe waren gegaan nadat zij uit zijn gevangenis waren weggelopen. Veel van de vrouwen van de streek inclusief Pentheus' moeder en zuster hadden zich daar bij hen aangesloten. Toen verscheen Dionysus voor zijn volgelingen in zijn meest verschrikkelijke aspect en maakte hen gek. Voor hen leek Pentheus een bergleeuw. In een hevige razernij vielen zij hem aan. Nu realizeerde Pentheus zich dat hij met een god had gevochten en dat hij ervoor zou sterven. Zijn moeder bereikte hem als eerste en trok zijn hoofd eraf, terwijl de anderen zijn ledematen afscheurden. In de tragedie, de Bacchanten, van Euripides komt op het slot zijn moeder erachter dat zij in haar handen niet de kop van een bergleeuw had, maar het hoofd van haar zoon Pentheus.