Nonius Marcellus

Nonius Marcellus, latijnse lexicograaf uit het begin van de 4e eeuw nC, in de overlevering meermalen aangeduid als peripateticus Tubursicensis (uit de stad Thubursicum in Africa), door sommigen, doch vermoedelijk ten onrechte, geïdentificeerd met de op een inscriptie uit het jaar 324 nC vermelde N. M. Herculius, die grote verdiensten gehad zou hebben voor de bouwkunst van zijn vaderstad. Van zijn hand verscheen een groot verzamelwerk De compendiosa doctrina, in 20 boeken. Het eerste gedeelte hiervan (1-12) is van taalkundige aard en handelt over (meestal opvallende) vormen of betekenissen der woorden. In de overige boeken komen onderwerpen van velerlei aard aan de orde en worden o.a. benamingen van schepen, kleding en gebruiksvoorwerpen behandeld; hiervan is boek 16 over aanduidingen voor schoeisel verloren gegaan. In dit lexicon van zeldzame woorden is door de auteur het materiaal zoveel mogelijk alfabetisch gerangschikt en wordt ieder woord met citaten toegelicht, waardoor hij voor ons veel van oudere auteurs (vooral de vroegste toneeldichters, Lucilius en Varro's poëtische werk) die overigens grotendeels verloren zijn, heeft bewaard. Dit is dan ook de voornaamste verdienste van N. M., die verder weinig zorgvuldig te werk gaat en voor zijn kennis, behalve op soortgelijk werk van voorgangers, voornamelijk op eigen lectuur lijkt te steunen. Een filosofisch geschrift van zijn hand is verloren gegaan.


Lit. Uitgaven: L. Quicherat, Nonii Marcelli (peripatetici Tubursicensis) De compendiosa doctrina ad filium (Paris 1872). W. M. Lindsay, Nonii Marcelli De compendiosa doctrina libri XX 1-3 (Leipzig 1903). - W. von Strzelecki (PRE 17, 882-897). GRL 4, 1, 142-148. - F. Bertini/G. Barabino, Studi Noniani (Genua 1967). [Brouwers]



Lijst van Auteurs