Plebiscitum
Plebiscitum heette bij de Romeinen een op voorstel
van een
volkstribuun genomen besluit van een
concilium plebis, dat oorspronkelijk alleen bindend
was voor plebejers. Drie vrijwel gelijkluidende wetten
zouden aan de plebiscita
algemene geldigheid
verschaft hebben, waarvoor aanvankelijk evenwel
nog de
patrum auctoritas was vereist. Sommigen
beschouwen de lex Valeria Horatia 1449 vC) en de lex
Publilia Philonis (339 vC) als
onhistorische anticipaties
van de lex Hortensia (287 vC), die bepaalde:
ut quod plebs iussisset omnes Quirites teneret ('dat
wat
het volk besloten had, alle romeinse burgers zou
binden'); volgens anderen zou de wet van 339 de
patrum auctoritas achteraf
in een voorafgaande
goedkeuring hebben veranderd, die in 287 helemaal
zou zijn afgeschaft. Na 70 vC, toen de door
Sulla
herstelde senaatsbekrachtiging definitief werd afgeschaft,
verviel het onderscheid tussen plebiscitum en lex. Later namen,
vanwege de eenvoudiger procedure, ook
de keizers op grond van hun tribunicia potestas vaak
het initiatief tot een plebiscitum.
De plebiscita staan geregistreerd
onder de leges publicae populi Romani.
Lit. H. Siber (PRE 21, 54-73). - Id., Römisches
Verfassungsrecht in geschichtlicher Entwicklung (Lahr 1952). J. Bleicken,
Das Volkstribunat der klassischen Republik (Zetemata 13,
München 1955). E. S. Staveley, Tribal Legislation before the
Lex Hortensia (Athenaeum 33, 1955, 3-31). [A. J. Janssen]