Haruspices

Haruspices (enkelvoud haruspex, letterlijk 'ingewandschouwer'), toekomstvoorspellers, wier kunst, de haruspicina, onder koning Tarquinius Priscus vanuit Etrurië in Rome zou zijn ingevoerd (Etrusca disciplina).

Zij werd lang als barbaars beschouwd, maar won sedert de tweede punische oorlog steeds meer terrein, zonder evenwel ooit deel uit te maken van de staatsgodsdienst. De haruspices genoten minder aanzien dan de auguren.
De ordo haruspicum LX werd door keizer Claudius georganiseerd in 47 nC. Dit college werkte volgens van een zekere Tages stammende en in priesterboeken (Etrusci libri, libri haruspicini) neergelegde regels tot in het begin van de 5e eeuw nC. Voor het voorspellen van de toekomst bestudeerden de haruspices vooral ingewanden (exta), natuurverschijnselen als blikseminslagen (fulgura) en monsterlijke geboorten (monstra; portenta). Zij konden ook een verzoeningsmethode (procuratio) voorschrijven. Zo ontwikkelde zich op dit gebied een pseudo-wetenschap.
De haruspices werkten ook buiten Rome en vergezelden dikwijls veldheren en gouverneurs van de provincies.

---

Lit. C. Thulin (PRE 6, 725-730, s.v. Etrusca disciplina). Id. (PRE 7, 2431-2468). - J. Blecher, De extispicio capita tria (Religionsgeschichtliche Versuche und Vorarbeiten 2, 4, 1905, 176-252). C. Thulin, Die etruskische Disziplin 1-3 (Göte borgs Högskolas Aorsskrift 1905-1909). [A. J. Janssen]

---