Marius en Sulla
Na de dood van van beide hervormers kwamen de legerleiders aan de macht: Marius en Sulla.
Marius was een 'homo novus' (iemand zonder beroemde voorouders) en in
102 en 101 versloeg hij twee Germaanse volkeren, de Cimbren en Teutonen,
die de Republiek bedreigden, en stond hij aan het hoofd van de 'demokratische'
volkspartij.
Aan het hoofd van de senaatspartij stond zijn vroegere ondergeschikte,
Sulla,
een andere grote generaal. Hij marcheerde tegen Rome met zijn leger om
Marius en zijn volgelingen te verjagen. Het was de eerste keer
dat een Romeins leger optrok tegen de Republiek.
De burgeroorlog tusen Marius en Sulla was vreselijk en tenslotte vielen Rome en Italië in handen van Sulla die zijn tegenstanders elimineerde met de beruchte proscriptielijsten waarop de namen stonden van diegenen die gedood moesten worden en wier bezittingen geconfisceerd moesten worden. Op deze manier stierven ook circa 5.000 onschuldige burgers.
Sulla was zo een voorloper van de latere keizers. In 79 v.C. trok hij zich terug uit de politiek en stierf een jaar later.