Manipel (Latijn manipulus), onderdeel van een
romeins legioen. Elk legioen was verdeeld in dertig
m.s, tien m.s van ieder ca. 120 hastati, tien van
ieder ca. 120 principes en tien van ieder ca. 60 triarii. Elke manipel
bestond weer uit twee centuriae van 30
à 60 man; de centurio van de rechter centuria was
commandant van de manipel, die een eigen standaard
(signum) had.
Vóór Marius was de manipel
de tactische gevechtseenheid bij
uitstek van het romeinse leger, daarna
had hij nog slechts administratieve betekenis, omdat
de cohorten - tien per legioen - de tactische eenheden
waren geworden. [Nuchelmans]