Lug(u)dunum (Λούγδουνον), veel voorkomende keltische plaatsnaam.
(1) Lugdunum, belangrijkste stad van Gallië, tegenwoordig
Lyon. Bij het inheemse oppidum
Condate, tegenover de samenkomst van Arar (Saône)
en Rhodanus (Rhône) in het land der Segusiavi,
stichtte de praetor Lucius Munatius Plancus in 43
vC de Colonia Copia Felix Munatia. Door zijn ligging
aan belangrijke land- en waterwegen kwam L.
spoedig tot grote bloei, vooral nadat het bij de
reorganisatie van Gallië in 13 vC tot hoofdstad van
Gallia Lugdunensis verheven was. Bovendien verbond
Drusus de keizercultus aan de vergaderplaats
der gallische gouwen bij het in 12 vC gestichte altaar
van Roma en Augustus. De stad had een eigen munt.
Ten tijde van keizer Claudius,
die in L. geboren
was, nam het de naam Claudia Augusta aan. In L.
bevindt zich nog de bronzen plaat met de tekst van
de rede die Claudius in 48 voor de senaat hield en
waarin hij voor de gallische adel toelating tot de
senaat vroeg (CIL 13, 1668; Tacitus, Annales 11,
23v; vgl. Ph. Fabia, La table claudienne de Lyon,
Lyon 1929). In 65 werd de stad grotendeels door
brand verwoest; ook in het vierkeizerjaar 69 had zij
veel te lijden. Onder
Hadrianus werd er intensief
gebouwd. Tijdens de strijd van
Septimius Severus
tegen Clodius Albinus
(196v) werd opnieuw
een deel van de stad in de as gelegd. In de 3e eeuw
nC nam de betekenis van L. af ten voordele van
Augusta Treverorum
(Trier) en Arelate (Arles).
Er was reeds vroeg een belangrijke christengemeente.
Van de colonia, die op en rond de heuvel van Fourvière
(Forum Vetus) een oppervlakte van ca. 60 ha
besloeg, is door opgravingen een goede indruk verkregen
van stratenplan, forum en tempels. Tegen de
helling zijn indrukwekkende resten van een theater
(11.000 zitplaatsen) en een odeon blootgelegd; ook
van een amfitheater en een circus zijn overblijfselen
gevonden; basilica's en retorenscholen zijn uit de
antieke literatuur bekend.
Lit. Cramer (PRE 13, 1718-1724). P. Wuilleumier (EAA 4,
647-649). - Id., Lyon, métropole des Gaules (Paris 1953).
A. Audin, Essai sur la topographie de L.² (Lyon 1959). Id.,
Lyon, miroir de Rome dans les Gaules (Paris 1965). A.
Audin/M. Leglay, L'amphithéatre des Trois-Gaules à Lyon
(Gallia 28, 1970, 67-89). [J. A. de Waele]
(2) Lugdunum Batavorum,
nederzetting in het land der
Bataven of Cananefaten, waarvan de ligging in de
buurt van Katwijk moet worden gezocht, niet in het
huidige Leiden, dat in de renaissance L. Batavorum
als latijnse naam heeft aangenomen. [Nuchelmans]