Tolosa
Tolosa, gallo-romeinse stad in het uiterste westen
van de provincie
Gallia Narbonensis,
het huidige Toulouse. De nederzetting ontstond op
de gunstige plaats waar de weg van Narbonne
naar Bordeaux de Garonne kruiste. De Romeinen
bezetten T., dat het oppidum van de
Volcae Tectosages
was, ca. 118 vC, maar in 106 vC
verbraken de Volcae het verbond met Rome, waarna
T. door de consul
Quintus Servilius Caepio
geplunderd
werd, hetgeen een enorme buit opleverde,
het spreekwoordelijk geworden aurum Tolosanum.
Door zijn gunstige ligging herstelde T. zich snel en
werd spoedig een van de belangrijkste handelscentra
van Zuid-Gallië, ook doordat in de omgeving zowel
vruchtbare landbouwgronden als rijke mijnen lagen.
De stad, die in de 2e eeuw nC colonia Romana
werd, besloeg een oppervlakte van niet minder dan
90 ha. Ca. 418 viel zij in handen van de Westgoten,
van wier tolosaanse rijk T. van 419 tot 507 de hoofdstad
was.
Van de romeinse stad, waarvan de resten diep onder de
huidige stad moeten liggen, is tot op heden weinig
teruggevonden. De loop van de 3 km lange stadsmuren
en van de twee hoofdstraten kon worden vastgesteld,
evenals de ligging van een paar torens en
poorten en van het theater (6000 zitplaatsen). De
huidige Pont Vieux ligt waarschijnlijk op dezelfde
plaats als de romeinse brug over de Garonne. Vier
km ten noorden van Toulouse, in Saint-Michel-du-Touche,
dat in de oudheid een cultusplaats was,
liggen de ruïnes van het romeinse amfitheater, dat
15.000 toeschouwers kon bevatten; daar werden ook
de resten van thermen blootgelegd.
Lit. C. Stevens (PRE 6A, 1685-1693). M. Labrousse/F. Braemer (EAA 7, 906-908). - M. Broens, Essai de topographie antique de Toulouse (Mémoires présentés à l'Académie des Inscriptions et Belles Lettres 14, 2, Paris 1951, 287-314). A. Baccabrere, L'aqueduc de la 'Reine Pédauque' à Toulouse (Mémoires de la Société Archéologique du Midi dela France 30, 1964, 59-116). M. Labrousse, Toulouse antique des origines à l'établissement des Wisigoths (Paris 1968). [Nuchelmans]