Veii

kaartportonacciotempelVeii, stad in Zuid-Etrurië, gelegen ca. 15 km ten noordwesten van Rome, nabij het huidige Isola Farnese. Aan de etruskische stad, die haar hoogtepunt bereikte in de 6e en 5e eeuw vC, ging een groep kleine nederzettingen van de Villanova-cultuur vooraf. V. maakte deel uit van de etruskische twaalfstedenbond. De antieke bronnen berichten over talrijke oorlogen met Rome, die een aanvang namen onder Romulus en pas met de definitieve verovering en verwoesting van V. door M. Furius Camillus in 396 vC een einde namen. De stad was weldra opnieuw bevolkt: vóór de aanleg van de Via Cassia (171 vC) lag V. aan de enige weg die Rome met Centraal-Etrurië verbond, de Via Veientana. Hoewel V. nooit zijn vroegere macht herwon, behield het tijdens de republiek een zeker belang als marktplaats van een rijke landbouwzone. Augustus bevorderde de stad tot municipium, maar het romeinse V. besloeg een veel kleinere oppervlakte dan de etruskische stad.

Het etruskische V. was omgeven door necropolen, waarvan er vier opklimmen tot de Villanova-periode. In de begraafplaatsen van Monte Michele (Tomba Campana) en van Riserva del Bagno (Tomba delle Anatre) bevinden zich enkele van de oudste beschilderde grafkamers (7e eeuw vC).

apolloVan de etruskische stad zijn alleen de heiligdommen archeologisch goed bekend. Op de acropolis (Piazza d'Armi) zijn de funderingen van een tempel uit de vroege eeuw vC opgegraven. Grote hoeveelheden votiefbeeldjes in terracotta verraden het bestaan van minstens vier andere heiligdommen; een ervan (te Campetti) was aan Ceres gewijd. Het bekendste van deze heiligdommen ligt op een plateau even buiten de stad (Portonacio); het was oorspronkelijk een open temenos met altaar, waaraan ca. 500 vC een tempel werd toegevoegd. Een schitterende groep levensgrote beelden in terracotta, waaronder de bekende Apollo van Veii, sierden de nok van deze tempel. De stadsmuren dateren uit de tweede helft der 4e eeuw vC. Van het romeinse V. zijn slechts de augusteïsche thermen (Bagni della Regina) en enkele necropolen teruggevonden.


Lit. J.B. Ward Perkins (EAA 7, 1106-1111). Id. (The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, Princeton 1976, 958v). - J. Hubaux, Rome et Vties. Recherches sur la chronologie légendaire du moyen age romain (Paris 1958). J. B. Ward Perkins, V. The historical topogrpahy of the ancient city (Papers of the British School at Rome 29, 1961, 1-123). F. Boitani/M. Cataldi/M. Pasquinucci, Les cités étrusques (Paris/Bruxelles 1975) 227-235. [Verhaeghe-Pikhaus]


Kaart