Philetaerus (Φιλέταιρος) van Tius op de noordkust van Klein-Azië,
zoon van de Macedoniër Attalus en de Paphlagonische
Boa, officier en stichter van de pergameense
dynastie der Attaliden. In 283 vC koos P., die
op de burcht van Pergamum de 9000 talenten bevattende
krijgskas van Lysimachus moest bewaken,
de zijde van Seleucus I. In de volgende
twintig jaar wist hij zich - onder seleucidisch oppergezag
- als heer van Pergamum en omgeving te
handhaven, een heerschappij die hij in 263 overdroeg
aan zijn neef Eumenes. P. maakte zich onder
meer verdienstelijk door met succes de in Klein-Azië
binnengevallen Galaten
te beoorlogen. Op de
benedenburcht van Pergamum
liet hij de Demetertempel bouwen.
De afbeelding van P. die voorkomt op munten van
zijn opvolgers geldt als het beste muntportret van het
vroege hellenisme; het Museo Nazionale van Napels
bezit een marmeren kop van hem.
Lit. W. Hoffmann (PRE 19; 2157-2161). - U. Westermark,
Das Bildnis des Philetairos. Corpus der Münzprägung (Stockholm
1961).