'Ruïnes' worden ruïnes genoemd om slechts een reden: ze zijn kapot, verwaarloosd. Zo ziet het Forum Romanum er nu uit. Er zijn geen keizers en soldaten meer. Geen processies, kooplieden. Rome was een grote beschaving, maar nu is het beschaving van het verleden. Maar ondanks dat heeft deze een grote invloed op het heden: op wat we doen, op wat we denken, op wat we weten en op wat we denken te weten.

Er is niet veel over van het Forum Romanum, maar van sommige monumenten meer dan van andere: de Boog van Septimius Severus is bijna geheel intact gebleven. Het was nl. erg moeilijk om zoiets massaals af te breken. Weinig is overgebleven van andere monumenten: de Rostra is bijna compleet verdwenen. Als je de Basilica Julia nu ziet, zou je denken dat het niet meer is dan een rij blokken in de vage vorm van een rechthoek. Erosie en tijd en ook het plunderen van deze monumenten door ze als steengroeven te gebruiken hebben hun tol geeist. En toch kunnen archeologen een tamelijk nauwkeurig beeld geven van het leven op het Forum Romanum.

Er zijn twee soorten bewijzen voor dat leven: archeologische en literaire bewijzen. Geschiedenis is niet iets dat zomaar in een boek is gekrabbeld om studenten bezig te houden, maar is voortdurend in beweging. Geschiedenis vond werkelijk plaats. Wat je net tien minuten geleden deed, is net zo veel geschiedenis als de geschiedenis van het Forum. Archeologen weten dit ook en gebruiken het tot hun voordeel. Zij beseffen dat de Romeinen te maken hadden met haalbaarheid, de basale levensbehoeften, wetten, geld en behoefte aan en waardering voor kunsten en ontspanning. Zij realiseren zich ook dat oude bronnen waarschijnlijk meer weten over deze monumenten dan zij. En dat is de reden dat literaire bronnen en archeologische opgraving en interpretatie zo'n goede combinatie vormen.

Gelukkig was het Forum Romanum een integraal deel van het Romeinse leven en dus goe gedocumenteerd. Een archeoloog moet vele malen kijken naar wat er nog is en tegelijk op bewijs, intuïtie en verbeelding beslissen hoe het vroeger was. Een voorbeeld uit de oudste tijd. De Curia Hostilia, de eerste Curia op het Forum werd vroeg gebouwd en hoewel het voortdurend verbeterd en gerestaureerd was, werd deze afgebroken om plaats te maken voor Curia Julia en het Forum Julium, waaronder nog enige resten te vinden zijn. Maar het is onmogelijk om deze andere belangrijke andere monumenten af te breken om eens te kijken wat er onder ziten en dus hebben we erg weinig bewijs. Maar door het ontwerp met de latere Curia Julia te vergelijken d.m.v. literaire verslagen van voor Caesars tijd en het gebruik van onze intuïtie en verbeelding, kunnen we met tamelijk grote nauwkeurigheid reconstrueren hoe het vroeger was .

Denk nu niet dat deze archeologen almachtige wezens zijn die kunnen vertellen wat de leeftijd, gebruik, constructie en de laatste persoon is die het gebouw is binnengegaan, alleen maar door te kijken. Bewijzen moeten zorgvuldig gevonden, geanalyseerd, gecategorizeerd en gedocumenteerd worden voordat een theorie opgesteld kan worden. En dat is eenvoudigweg wat archeologie is - theorie. Een archeoloog kan zijn theorie pas tot feit maken als hij je echt in de tijd kan terugvoeren. Zoals alle wetenschapslui, worden theoriëen van archeologen voortdurend discutabel gesteld, ontkracht en bewezen en niemand kan werkelijk zeggen wat het volgende is wat gebeurt. Er zijn al kosmologen en natuurkundigen die ontdekken dat Einsteins theorie van de relativiteit niet zaligmakend is: waarom zouden we iets minder verwachten van een even serieuze wetenschap als archeologie?

---

Dit was Hoofdstuk 5: De Archeologie