Het rijk verschilde erg na de regering van Hadrianus: de Antonijnse dynastie zou nog 45 jaar duren tot 192 AD, maar het rijk heeft zich zover als mogelijk was, uitgebreid over Europa, Africa en Asia Minor. Er kwamen nieuwe keizers: Antoninus Pius, Marcus Aurelius (de 'filosoof' keizer) en Commodus. De bouwprogrammas in Rome gingen door met het komen en gaan van talloze keizers en natuurlijk gebeurde hetzelfde op het forum.

Er was weinig bouwaktiviteit direct na de regering van Hadrianus, misschien juist omdat Hadrianus zoveel had ondernomen. Hadrianus' opvolgers, Antoninus Pius, bouwde een tempel voor zichzelf en zijn vrouw, Faustina, naast de Basilica Aemilia aan de oostkant van het forum. Het is vermeldenswaard dat de Tempel van Antoninus en Faustina werkelijk de eerste is voor een vergoddelijkte keizer, gebouwd tijdens zijn leven. Het forum bleef ongeveer hetzelfde gedurende de regering van de volgende twee keizers, Marcus Aurelius en Commodus. De start van de volgende keizerlijke dynastie werd gemarkeerd met indrukwekkende gebouwen.

Met de troonsbestijging van de Afrikaanse vorst Septimius Severus en het begin met de dynastie van de Severi, die duurde van 193 - 235 AD, werd het forum een centrum van bouwaktiviteit. Severus nam deel aan veel restauraties om zijn regering steviger te grondvesten, o.a. de Tempel van Vespasianus en de Templum Pacis, en het Vestaalse Complex (Tempel van Vesta, Domus Virginum en de Regia), maar hij liet ook een prachtige triomfboog bouwen (de Boog van Septimius Severus) aan de westkant van het forum voor de Tempel van Concordia. Wat op deze boog die nog steeds het westelijke einde van het forum domineert, volgde, was een gebrek aan verbeteringen en een verval van de monumenten van het forum.

Met het verval van het forum kwam het verval van de Romeinse staat. Slechts weinig gebouwen werden opgericht. Met de uitzondering van de Thermen van Caracalla werd in Rome helemaal weinig gebouwd tijdens de dynastie van de Severi, totdat een brand in de tijd van de troonsbestijging van Diocletianus in 284 veel van het forum beschadigde. De beschadigde gebouwen werden natuurlijk gerepareerd, maar de neiging om monumenten te herbouwen op grootsere wijze was verdwenen: alleen de Curia werd hersteld en massieve zuilen werden gebouwd voor de Basilica Julia, misschien om de verbrande façade te verbergen. In de de vroege 4e eeuw (300!) werd Maxentius de eerste om weer iets op het forum te bouwen, nl. de Tempel van Divus Romulus voor zijn vergoddelijkte zoon aan de Sacra Via voorbij de Domus Virginum. Hij begon ook te werken aan een geweldige basilica naast de tempel van zijn vergoddelijkte zoon, maar het werk stopte toen hij tegenover Constantijn stond in de slag bij de Milvische brug in 312 AD. Het werk werd toen voortgezet en voltooid door Constantijn. Dit is de reden dat we zien dat de basilica de Basilica van Constantijn heet in plaats van de Basilica Maxentius (ofschoon sommigen deze nog zo noemen). Ter ere van zijn overwinning richtte Constantijn een groot ruiterstandbeeld van zichzelf op , de Equus Constantini, in het midden van het eigenlijke forum.

Met de regering van Constantijn kwam het Christendom en uiteindelijk een splitsing in het Romeinse Rijk tussen Rome en Constantinopel, die het Romeinse allee maar meer verwarde en demoralizeerde. Het forum bleef relatief onaangeraakt: er waren een paar restauraties en wat reparatien, maar weinig veranderen of werd verbeterd. In tegenstelling met wat veel mensen denken, vond de val van het Romeinse Rijk niet plotseling plaats. Tijden veranderden em langzaam maar zeker gleed de controle weg uit de handen van de keizers en in de handen van de wachtende barbaarse stammen langs de grenzen van het Rijk: de Vandalen, de Gothen onder Alarik, Attila en zijn Hunnen. Wanneer men nu wandelt door het eens zo grote Forum Romanum, ziet men slechts ruïnes. Maar het is erg gemakkelijk om in je geest het lange, schitterende leven van de Romeinse voor te stellen.

---

Dit was Hoofdstuk 4: De Dood van Hadrianus - Verwoesting van Rome (138 AD-455 AD)