Commodus 180 - 192

Lucius Aelius Aurelius, op 31 augustus 161 te Rome geboren als zoon van keizer Marcus Aurelius en Faustina minor, werd in 166 tot Caesar en in 177 tot Augustus uitgeroepen; in 178 trouwde hij met Bruttia Crispina, waarna hij vader vergezelde op diens veldtocht tegen de Marcomannen. Op 17 maart 180, na de dood van Marcus Aurelius, nam hij hij in het legerkamp bij Vindobona (Wenen) de heerschappij over; hij sloot meteen vrede met de Marcomannen en trok zegevierend naar Rome, dat hij tot aan zijn dood niet meer verliet; zijn naam veranderde hij in Marcus Aurelius Commodus Antoninus.

Spoedig ontpopte Commodus zich als een bandeloos genieter en als een machtswellusteling, die naar een absolutistisch regime van Oosterse allure streefde. Reeds in 182 leidde dit tot een mislukte samenzwering van zijn zuster Lucilla en haar neef Ummidius Quadratus: dezen werden terechtgesteld, evenals kort daarop keizerin Crispina op beschuldiging van echtbreuk. Van 182 tot 192 werd het rijk in feite bestuurd door de praefecti praetorio Perennis (vermoord in 185), Cleander (vermoord in 189) en Eclectus; aan de rijksgrenzen kwam het herhaaldelijk tot ongeregeldheden, maar bekwame legaten wisten de rust te herstellen.

In religieus opzicht verviel Commodus tot een Oosters mysticisme, dat gekenmerkt werd door tolerantie, ook tegenover het Christendom. Daardoor kon de cultus van allerlei Oosterse godheden (Mithras, Serapis, Isis) zich vrijelijk verbreiden. Vanaf ca. 190 beschouwde de keizer zich als incarnatie van zijn beschermgod Hercules Romanus. Toen hij, na beide consuls te hebben vermoord, van plan was in gladiatorencostuum het consulaat te aanvaarden, lieten zijn adviseurs, onder wie zijn concubine Marcia, hem daags tevoren door de atleet Narcissus in bad wurgen.

Klik op een naam voor meer informatie!

Lit. Herodianus, boek 1. Cassius Dio, boek 72. Historia Augusta, Vita Commodi. - B. M. Felletti Maj (EAA 2, 775-777). - J. Heer, Der historische Wert der Vita Commodi in der Historia Augusta (Philologus, Suppl. 9, 1909). M. Wegner, Die Herrscherbildnisse in antoninischer Zeit (Berlin 1939) 252-274. E. Hohl, Kaiser C. und Herodian (Sitzungsb. Deutschen Akad. Wissenschaften, Berlin 1954). J. Traupman, The Life and Reign of C. (Diss. Princeton 1956). [Nuchelmans]