Philostratus (Φιλόστρατος). Onder deze naam zijn vier met elkaar verwante, van het eiland Lemnus afkomstige, griekse schrijvers bekend, die als sofist werkzaam waren en gemakshalve met de nummers I-IV worden onderscheiden. Reeds in de oudheid bestond veel meningsverschil over de juiste verdeling van de diverse onder de naam P. overgeleverde werken over de vier; ook thans is er ten dezen weinig zekerheid.
(1) Philostratus I
(2e eeuw nC). Van zijn werk - redevoeringen,
tragedies, komedies en theoretische geschriften
- is niets bewaard gebleven.
(2) Flavius Philostratus II (ca. 165 - ca. 250), zoon van vorige Philostratus, de bekendste en belangrijkste van de vier. Hij woonde en werkte in Athene, maar verbleef ook enkele jaren in Rome, in de kringen rond keizerin Julia Domna. Op de naam van P. II worden gewoonlijk gesteld:
1. Τὰ ἐς τὸν Τυανέα Ἀπολλώνιον (Leven en werken van Apollonius van Tyana), een weinig betrouwbare maar veel gelezen biografie in acht boeken van de bekende klein-aziatische filosoof en magiër uit de 1e eeuw nC, waarin deze tot een goddelijke wonderdoener verheven wordt;
2. twee boeken Βίοι σοφιστῶν, biografieën van bekende sofisten, van Gorgias en Protagoras tot in de 3e eeuw nC, met veel interessante bijzonderheden, vooral over Herodes Atticus en Polemon van Ilium;
3. een dialoog Ἡρωϊκος, die vertelt hoe een griekse wijnboer een phenicische reiziger in de geheimen van de heroëncultus inwijdt;
4. een verhandeling Γυμναστικός, ca. 219 geschreven met het doel de oudgriekse atletiek te doen herieven en veel gegevens bevattend over de antieke sport;
5. twee boeken Εἰκόνες (Afbeeldingen), sofistische beschrijvingen van echte of fictieve schilderijen uit een collectie in Napels, knappe staaltjes van een in de retorenscholen gebruikelijke steloefening;
6. een korte dialoog Νέρων, overgeleverd onder de werken van Lucianus, waarin de filosoof Musonius aan de Lemniër Menecrates over de willekeur van de wrede keizer vertelt;
7. een verzameling van 73 brieven, waaruit de liefdesbrieven
(1-64) door velen op stilistische gronden
aan P. worden ontzegd.
(3) Philostratus III Lemnius
(3e eeuw nC), schoonzoon van
vorige Philostratus en waarschijnlijk
ook diens achterneef. Hij
trad reeds op 22-jarige leeftijd in Olympia op en
zou Εἰκόνες en een Παναθηναικός geschreven hebben.
In een bewaard gebleven brief Πῶς χρὴ ἐπιστέλλειν
(Hoe men een brief moet schrijven) keurt
hij het gebruik van overdreven stijlfiguren in ambtelijke
brieven af.
(4) Philostratus IV (3e eeuw nC), een kleinzoon
van vorige Philostratus,
schreef een vervolg op de Εἰκόνεσ van Philostratus; hiervan
zijn 17 nummers bewaard gebleven, van aanzienlijk
geringere kwaliteit dan die van zijn voorganger.
Onder de vertegenwoordigers van de
tweede sofistiek
is P. II een van de sympathiekste. Zijn vlotte
stijl munt uit door eenvoud en soepelheid, maar gevoel
voor humor ontbreekt hem ten enen male.
Lit. Uitgaven: K. L. Kayser, Philostrati Opera 1-2 (Zürich
1844-1853; editio minor Leipzig 1870v = Hildesheim 1964).
O. Benndorf/K. Schenkl, Philostrati maioris Imagines (Leipzig
1893). K. Schenkl/H. Schenkl/E. Reisch, Philostrati minoris
Imagines et Callistrati Descriptiones (ib. 1902). Met
engelse vertaling: F. C. Conybeare, P., Life of Apollonius of
Tyana 1-2 (Loeb Class. Libr., London 1912-1917). W. C.
Wright, P. and Eunapius, Lives of the Sophists (ib. 1921). A.
Fairbanks, P., Imagines; Callistratus, Descriptions (ib. 1931).
A. R. Benner/F. H. Fobes, Letters of Alciphron, Aelian and
P. (ib. 1949). Met duitse vertaling: O. Schönberger, Philostratos,
Die Bilder (München 1968). Met commentaar: J. Jüthner,
Philostratos, Über Gymnastik (Leipzig/Berlin 1909).
V. Mumprecht, Philostratos,
Apollonius von Tyana (München 1983). Met italiaanse
vertaling en commentaar: V. Noccelli, Filostrato, La
ginnastica (Napels 1955). - F. Solmsen (PRE 20, 124-177).
GGL 2, 772-785. - W, Schmid, Der Atticismus 4 (Stuttgart
1896 = Hildesheim 1964). [Nuchelmans]