Cypselus (Κύψελος), bekende tiran van Corinthe uit het einde van de 7e eeuw vC (657-627 of ca. 620-590), zoon van Eëtion; zijn moeder Labda stamde uit de familie der Bacchiaden. C. bracht de in Corinthe oppermachtige oligarchie der Bacchiaden ten val en liet zich door het volk tot alleenheerser uitroepen; de bezittingen van de Bacchiaden verklaarde hij verbeurd. Zijn bewind werd gekenmerkt door vrede en welvaart, hoewel sommige antieke geschiedschrijvers hem van wreedheid beschuldigen; hij liet waarschijnlijk de eerste corinthische munten slaan en stichtte een aantal kolonies, o.a Leucas, Ambracia en Anactorium. Het corinthische vaatwerk vond in deze periode zijn weg over de gehele griekse wereld. C. werd opgevolgd door zijn zoon Periander.
Volgens de overlevering had een orakel de staatsgreep van C. reeds voor diens geboorte voorspeld; toen enkele Corinthiërs daarom de pas geboren baby wilden vermoorden, zou hij door zijn moeder in een κυψέλη, een kist of doos, verstopt en gered zijn; vandaar zijn naam. Volgens sommigen werd C. verstopt in de z.g. kist van C., een door Pausanias (Periegesis 5, 17-19) uitvoerig beschreven kunstwerk van cederhout, goud en ivoor, dat door C. of Periander uit dankbaarheid in de Heratempel te Olympia was opgesteld.
Het snij- en inlegwerk in archaïsche stijl gaf
in de beide bovenste en de beide onderste van de vijf
'friezen' een groot aantal scènes uit de mythologie
weer, die voorzien waren van verklarende inscripties;
de middelste fries beeldde een parade van de beroemde
δορυφόροι ('speerdragers') van C. uit. De compositie
van het unieke werk was waarschijnlijk te vergelijken
met die van de Françoisvaas,
de ivoortechniek zal wel verwant zijn geweest met die van te
Delphi gevonden fragmenten die uit dezelfde tijd
dateren.
Lit. J. Miller (PRE 12, 119-121). G. Lippold (ib. 121-126). E. Simon (EAA 4, 427-432). - W. von Massow, Die Kypseloslade (Diss. Leipzig 1922). H. Bahlow, Untersuchungen zur frühgriechischen Flächenkunst (Diss. Greifswald 1926). E. Will, Korinthiaka. Recherches sur l'histoire et la civilisation de Corinthe (Paris 1955). [Nuchelmans]