Lysander (Λύσανδρος), spartaanse veldheer en politicus
(ca. 455-395 vC). L. reorganiseerde op het
eind van de peloponnesische oorlog in 408/407 de
spartaanse vloot en verzekerde zich van de steun van
Cyrus de Jongere van Perzië.
In 407 versloeg hij
de Atheners bij Notium en veroorzaakte daardoor
de definitieve val van Alcibiades. Na de
nederlaag en dood van zijn opvolger Callicratidas bij
de Arginusen (406) werd L. opnieuw aan het
hoofd van de spartaanse oorlogvoering ter zee
gesteld. Hij blokkeerde de graantoevoer naar Athene
door met zijn vloot de Hellespont
af te sluiten en
bracht in de herfst van 405 de Atheners een beslissende
nederlaag toe bij Aegospotami. Hij leidde
vervolgens de blokkade van de Piraeus en hielp na
de capitulatie van Athene de Dertig aan de macht.
Ook in verscheidene andere steden die tot de attische
zeebond hadden behoord, wist L. oligarchische regimes
in het zadel te helpen. Zijn toenemende macht
was echter een doorn in het oog van de spartaanse
regering en reeds in 403 wist koning Pausanias met
behulp van de eforen aan zijn politieke invloed
grotendeels een einde te maken. Het is L. nadien niet
gelukt zijn vroegere positie terug te winnen. Een
poging om in Sparta een gekozen koningschap te
doen instellen mislukte; hij slaagde er wel in
Agesilaus II aan het koningschap (399) en het
oppercommando in de oorlog tegen Perzië te helpen (396),
maar concreet voordeel leverde ook dit hem niet
op. Hij sneuvelde in het eerste jaar van de corinthische
oorlog bij de boeotische stad
Haliartus (395).
L. was een zeer bekwaam militair en politicus, maar
als mens onsympathiek door zijn verregaande eerzucht
en arrogantie.
Lit. Xenophon, Hellenica, boeken 1-3. Biografieën van
Plutarchus en Nepos. - U. Kahrstedt (PRE 13, 2503-2506). - J.
Smits, Plutarchus, Leven van L. (Diss. Amsterdam 1939). D.
Lotze, L. und der peloponnesische Krieg (Abhandlungen der
sächsischen Akad. Wiss. 57, 1, Berlin 1964).
J .- F. Bommelaer, Lysandre de Sparte. Histoire et traditions
(Paris 1981). [Schouten]