Karyatide
Karyatide (καρυᾶτις), sinds de 4e eeuw vC in Griekenland
benaming voor een zuil in de vorm van een
in een lang gewaad geklede vrouwe- of meisjesfiguur,
waarvan het hoofd de rol van kapiteel vervult.
De oorsprong van dit zuiltype, dat reeds voorkwam
op de z.g. troon van Apollo te Amyclae
(ca. 530 vC), is niet duidelijk; misschien was het
geïnspireerd door oosterse vrouwen die een last op
het hoofd dragen. Ook over de oorsprong van de
naam, die eigenlijk 'meisje van Caryae', een dorp
op de Peloponnesus, betekent, bestaat geen zekerheid.
Het bekendst zijn de karyatiden van het
Erechtheum in
Athene (ca. 400 vC) en die van het schathuis van
het eiland Siphnus in
Delphi (ca. 525 vC; foto links). In de
neo-attische kunst van de 1e eeuw vC en de le
eeuw nC werden vooral de attische karyatiden graag gecopieerd
(bv. in de Villa Hadriana te Tibur), ook
met uitsluitend decoratieve functie.
De mannelijke pendant van een k. is de naar
Atlas genoemde atlant of de telamon.
De karyatiden van het Erechtheum op de Acropolis in Athene
Lit. E. Fiechter (PRE 10, 2247-2252). G. Mansuelli (EAA 2,
339-342). [Nuchelmans]