Pyrrho (Πύρρων) van Elis, griekse wijsgeer (ca. 360-ca. 270), grondlegger van het scepticisme, dat naar hem ook wel pyrrhonisme genoemd wordt. P. stamde uit een arm gezin en moest aanvankelijk als schilder in zijn levensonderhoud voorzien. Zijn voornaamste leermeester was Democritus' leerling Anaxarchus, in wiens gezelschap hij deelnam aan de aziatische expeditie van Alexander de Grote en in India kennis maakte met de in volledige onthechting levende fakirs. In Griekenland teruggekeerd leidde hij in zijn vaderstad een teruggetrokken en sober leven, gerespecteerd en bewonderd door zijn medeburgers.
P. heeft geen geschriften nagelaten, en van de werken
van zijn leerling Timon van Phlius bezitten
we slechts fragmenten. Ongetwijfeld zijn vele denkbeelden
van latere sceptici door de doxografen ten
onrechte aan de vereerde grondlegger toegeschreven.
Het scepticisme van P. beoogde meer een praktische
levenshouding dan een uitgewerkte kentheoretische
doctrine, waartoe het zich eerst in de Midden-Academie
bij Arcesilaüs
en Carneades,
en later bij Aenesidemus ontwikkelde. Uitgaande
van twee overwegingen, nl. dat waardeoordelen
slechts op menselijke conventie berusten en elke
objectieve grond missen, en dat bovendien de mens
niet in staat is de dingen buiten zichzelf te kennen
maar alleen weet hoe ze zich aan hem voordoen,
concludeerde P. tot de ἰσοσθένεια τῶν λόγων, de gelijkwaardigheid
van alle uitspraken: voor elk oordeel
gelden even sterke motieven als voor zijn tegendeel:
tussen ja en nee is er geen principieel verschil.
De wijze zal zich dus van elk oordeel onthouden
(ἀφασία, ἐποψηή); dit is de enige manier om zich een
ongestoorde gemoedsrust (ἀταραξία) en daarmee
het geluk te verzekeren.
Lit. Diogenes Laërtius 9, 61-108. - K. von Fritz (PRE 24,
89-106). - L. Robin, Pyrrhon et le scepticisme grec (Paris
1944). C. L. Stough, Greek Scepticism. A study in epistemology
(Berkeley 1969). [Nuchelmans]