Ascanius

Ascanius (Ἀσκάνιος), legendarische zoon van de trojaanse held Aeneas en Priamus' dochter Creüsa, van vaders zijde kleinzoon van de godin Aphrodite en Anchises. A. werd door zijn vader uit het brandende Troje gered en vergezelde hem op diens zwerftochten. In Italië aangekomen gedroeg A., ook wel Ilus of Iulus geheten, zich dapper in de strijd tegen de rutulische vorst Turnus. Na de dood van zijn vader en een regering van dertig jaar in Lavinium stichtte hij Alba Longa. Verre nazaten van hem, Romulus en Remus, waren de stichters van Rome. De gens Iulia beschouwde A.-Iulus als haar stamvader en eponymus.

Naast deze versie, gegeven door Vergilius in zijn Aeneïs, bestonden andere. Volgens sommige (vgl. Livius 1,3) was A. niet de zoon van Creüsa, maar van de latijnse prinses Lavinia; hij zou dus na Aeneas' aankomst in Italië geboren zijn. De oudste versie van de sage schijnt te zijn dat A. na uit de brand van Troje gered te zijn door zijn vader naar de Propontis werd gezonden en later met Hectors zoon Scamandrius terug naar de Troas kwam om Troje opnieuw te stichten.
Op de afbeelding geneest de arts Iapyx met een kruid dat Aphrodite geeft, Aeneas; naast hem staat de huilende Ascanius (Fresco Pompeji, 1e eeuw nC).

Lit. O. Rossbach (PRE 2, 1611-1614). E. Wörner (Roscher 1, 611-615). J. Perret, Les origines de la légende troyenne de Rome (Paris 1942). [Suys-Reitsma]