Arretium (inwoners Arretini), etruskische, later
romeinse stad, gelegen op een hoogte van ca. 300 m
tegen de westelijke helling van de Apennijnen, ruim
180 km ten noorden van Rome, waarmee het sinds
ca. 200 vC verbonden was door de Via Cassia; thans
Arezzo. Arretium was waarschijnlijk
de hoofdstad van een der 12 districten van het
kerngebied der Etruriërs;
in de 5e en 4e eeuw vC was het
een bittere vijand van Rome. In het begin van de
3e eeuw kwam de stad onder romeins gezag; in de
tweede punische oorlog
was zij een belangrijke
romeinse vesting. Als
municipium en
colonia was Arretium
tot in de 2e eeuw nC een belangrijk industrie- en
handelscentrum, dank zij de vruchtbare omgeving
en vooral de vervaardiging en export, sinds ca. 25
vC, van de prachtige aretijnse ceramiek, de z.g.
terra sigillata.
Het grondplan van het antieke Arretium is moeilijk te reconstrueren omdat nog slechts schaarse resten van openbare gebouwen teruggevonden zijn, o.a. van een groot amfitheater uit de 2e eeuw nC, een theater en thermen (voornaamste opgravingen in 1883-1887 en 1954-1955).
Het plaatselijke museum is
echter rijk aan ceramiek en romeins beeldhouwwerk.
In het Museo Archeologico van Florence bevinden
zich twee uit Arretium afkomstige bronzen
meesterwerken: de befaamde
Chimaera, een etruskisch
origineel uit de 5e eeuw vC, en een Athene,
een kopie naar een grieks voorbeeld uit de 4e eeuw
vC (Praxiteles?).
Lit. C. Hülsen (PRE. 2, 1227v). A. Stenico/G. Maetzke (EAA 1, 608-618). - A. Solari, Topografia storica dell' Etruria 1 (Pisa 1915) 163vv. [Nuchelmans]