Mediolanum

kaartMediolanum (oudere vorm: Mediolanium), het tegenwoordige Milaan. M. werd in 396 vC gesticht aan de Olonna, op of nabij de plaats van een oudere ligurische nederzetting, door de keltische Insubres. Door de Romeinen veroverd in 222 vC, werd het, na een periode van rebellie tijdens de tweede punische oorlog (218-201) pas in 194 definitief aan hun gezag onderworpen. Een lex Iulia van 49 vC schonk de bewoners romeins burgerrecht. Door Augustus via de Alpenwegen zowel met de westelijke als met de Donauprovincies verbonden, nam M. als administratief, economisch en cultureel centrum gestadig in betekenis toe. Hadrianus bevorderde het tot colonia en vanaf het eind van de 3e eeuw nC was het een van de grote garnizoensplaatsen van Noord-Italië, die de tweede verdedigingslinie vormden tegen een eventuele doorbraak van de noordelijke rijksgrens. In de 4e eeuw was de stad residentie van de praefectus praetorio, van de vicarius Italiae, en gedurende lange perioden ook van de Augustus van het Westen; in die tijd bereikte zij, als het feitelijke bestuurscentrum van het Westen, haar hoogtepunt. Ausonius (ca. 390) rekent M. tot 's werelds vijf grootste steden. Na de plunderingen door de Hunnen (452) kende het nog een korte bloei, in 476 werd het door Odoacer ingenomen, in 539 werd de bevolking door de Oostgoten en de Burgondiërs vrijwel geheel uitgemoord, de stad zwaar gehavend. De stad was bisschopszetel sinds het midden van de 3e eeuw en heeft een belangrijke rol gespeeld in de oudste geschiedenis van de westerse kerk: in 313 vaardigde Constantijn in M. het bekende tolerantie-edict ten gunste van de christenen uit, van 374 tot 397 was de grote kerkvader Ambrosius er als bisschop werkzaam.

amphitheaterVan het theater uit de tijd van Augustus zijn de fundamenten, van het grote circus, het amfitheater (zie foto rechts), de stadsmuren en het keizerlijk paleis slechts schaarse resten teruggevonden. Het belangrijkste nog bestaande oudchristelijke monument van M. is de San Lorenzo, waarvan ondanks de latere verbouwingen de oorspronkelijke vorm goed herkenbaar is gebleven en in welks voorhof nog 16 corinthische zuilen uit de 2e eeuw nC staan. De stad heeft belangrijke musea, waarvan het Museo Archeologico vele in Milaan en omgeving gevonden antieke sculpturen en andere kunstvoorwerpen herbergt; ook de kerkelijke schatkamers bevatten prachtige ivoren en sarcofagen, vooral uit het eind van de 4e eeuw.


Lit. H. Philipp (PRE 15, 91-95). M Mirabella Roberti/L. Guerrini (EAA 5, 1-6). H. Nissen, Italische Landeskunde 2 (Berlin 1902 = Amsterdam 1967) 177-184. - G. E. Chilver, Cisalpine Gaul. Social and Economic History from 49 B.C. to the Death of Trajan (Oxford 1941). - Storia di Milano 1. Le origini e l'età romana (Milaan 1953). [Wes/Verhaeghe-Pikhaus]


Kaart