Olbia
Olbia ( Ὀλβία), naam van een zevental griekse steden. Vermelding verdienen:
(1) Olbia, griekse kolonie op de noordkust van de
Zwarte Zee,
gelegen aan de monding van de Hypanis,
de tegenwoordige Boeg. Door
Milesiërs ca. 650
vC op een eilandje gesticht, werd O. geleidelijk
verplaatst naar het vasteland. De stad, een belangrijke
stapelplaats voor de handel tussen haar scythische
achterland en Griekenland, was in haar bloeiperiode
(5e en 4e eeuw vC) sterk gehelleniseerd, hetgeen
blijkt uit de opgravingen en de prosopografie.
Olbia had de vorm van een driehoek, waarvan de punt
naar het zuiden wees. Met een omtrek van ca. 3 km
was het geleed in een benedenstad aan de Hypanis
en een bovenstad, de acropolis. Russische
opgravingen hebben uitgewezen dat het op het einde
van de 6e eeuw vC na een brand weer werd
opgebouwd volgens het schaakbordpatroon. Na de
verwoesting door de Geten
(ca. 50 vC) kreeg de stad
haar vroegere betekenis niet meer terug.
Lit. Inscripties in B. Latyschev, Inscriptiones Orae Septentrionalis Ponti Euxini 12 (Petersburg 1887) en T. Knipovic/ E. Lewi, De inscripties van O. (russisch; Leningrad 1968). M. Gibellino Krasceninnikova (EAA 5, 630-633). E. Diehl (PRE 17, 2405-2423). - O., temenos en agora (russisch: Moskou/Leningrad 1964). E. Belin de Ballu, O., cité antique du littoral nord de la Mer Noire (Leiden/Köln 1972). [J. A. de Waele]
(2) Olbia,
kolonie van Massalia
(Marseille) op de
zuidkust van Gallië, ca. 65 km ten oostzuidoosten
van de moederstad; thans Hyères. O. wordt door Strabo (IV, 1, 5) genoemd als een stad die versterkt is tegen de stam van de Salyes (Salluvii) en tegen de Lguriërs die in de Alpen wonen.
Vlakbij zee zijn resten van O. gevonden o.a. een thermenconplex (foto rechts).
(3) Olbia,
havenstad in het noord-oosten van Sardinië; later Terra Nova, nu weer Olbia.
De stad zou door Iolaus
gesticht zijn. Op deze plaats landde
L. Cornelius
Scipio in 259 v.C. en behaalde de overwinning op de Carthagers, maar de
stad werd door hem ingenomen.
Q. Tullius Cicero gebruikte hem ook al als haven. Nog in 397 n.C.
kwam Stilicho hier aan.
Onder de kerk gewijd aan H. Simplicius (gebouwd in de 11e-12e eeuw nC) ligt een necropolis waarvan resten in de kerk te zien zijn.
In 1999 zijn 24 wrakken van schepen ontdekt, waarvan twee uit de tijd van Nero, 16 uit de 5e eeuw nC en de rest nog later. Een uit de 5e eeuw is nu te bezichtigen in het museum in Olbia. Even ten zuiden van Olbia op Su Monte de s'Abe ligt de 'Tomba dei Giganti' uit de bronstijd (1880-1600 vC). Er is ook een deel van het aquaduct te zien (foto rechts).