Vetera

kaartVetera, naam van een belangrijk romeins legerkamp ten zuidoosten van het huidige Xanten aan de Nederrijn. De naam V. betekent niet 'oud', maar is een inheems toponiem met onbekende betekenis. Men onderscheidt V. I en V. II. Het kamp V. I, dat grondig onderzocht is door systematische opgravingen van 1905 tot 1914 en van 1925 tot 1934, lag op de z.g. Furstenberg bij het dorp Birten. Het werd aangelegd tussen 16 en 12 vC en onderging in de volgende decennia diverse verbouwingen. Ca. 60 nC werd het uit steen opgetrokken en herbergde op zijn oppervlak van bijna 60 ha de legio V Alaudae en de legio XV Primigenia. Toen grote delen van deze legioenen in 69 door de tot keizer uitgeroepen Vitellius naar Italië meegenomen waren, ontketende Iulius Civilis de opstand der Bataven. Dezen sloten in de zomer van 69 V. in, dat aanvankelijk stand wist te houden, maar in januari of februari 70 moest capituleren; het kamp werd geplunderd en verwoest.

Nadat Petilius Cerialis de Bataven in de herfst van 70 de beslissende nederlaag toegebracht had, werd in 71 ten noordoosten van V. I een nieuw kamp (V. II) opgetrokken, dat nog slechts aan één legioen plaats bood en betrokken werd door de legio XXII Primigenia. Deze werd tussen 92 en 96 afgelost door de legio VI Victrix, die op haar beurt ca. 120 vervangen werd door de legio XXX Ulpia Victrix, welke - vermoedelijk in 276 - door de Franken gedwongen werd V. op te geven. V. II lag ca. 1 km ten noordoosten van V. I op de Bislicher Insel; tengevolge van de verplaatsingen van de Rijnbedding in de loop der eeuwen zijn er alleen bij baggerwerken en door duikers enkele resten van teruggevonden.

Ook van de canabae die ten zuiden van V. I lagen en in 69 verwoest werden, zijn resten aan het licht gebracht; ten westen daarvan lag een amfitheater. Zowel ten zuiden als ten noorden van V. I zijn begraafplaatsen ontdekt. Het is waarschijnlijk dat in de 4e eeuw nC nog een fort bij het voormalige V. is aangelegd, dat - evenals de 3 km ten noorden van V. gelegen stad Colonia Traiana - tot in de 5e eeuw bestaan moet hebben.


Lit. Tacitus, Historiae 4, 18-60; 5, 14-18. - H. von Petrikovits (PRE 8A, 1801-1834). J. Briegleb (EAA 7, 1224v). - H. Lehner, V. (Berlin/Leipzig 1930). H. Hinz, Xanten zur Römerzeit (Xanten 1960, 1971). H. von Petrikovits, Die Legionsfestung V. II (Bonner Jahrbücher 159, 1959, 89-133). Id., Die Rheinlande in römischer Zeit (Dusseldorf 1980) passim. [Nuchelmans]


Kaart